Ο Μιχάλης Φραγκίσκος – διδάκτορας Μιχανικού ΕΜΠ – καταθέτει την άποψή του σχετικά με το project της Amazon στη Νάξο και τις Μικρές Κυκλάδες
Η Amazon είναι η μεγαλύτερη παγκοσμίως εταιρεία πωλήσεων αγαθών και υπηρεσιών μέσω διαδικτύου. Η μεταφορά των παραγγελιών μπορεί να γίνεται εναέρια με drones, η δε παράδοσή τους, στην αυλή του πελάτη!
Του Μιχάλη Φραγκίσκου (Διδάκτορα Μηχανικού ΕΜΠ)
Η Amazon Web Services είναι η θυγατρική της, που παρέχει προηγμένες υπηρεσίες «υπολογιστικού νέφους» σε ιδιώτες και κυβερνήσεις, κατέχοντας το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας αγοράς. Τελευταία δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, ενώνοντάς την στο παγκόσμιο δίκτυό της, με δημιουργία των απαραίτητων υποδομών και με προοπτική μεγάλων επενδύσεων. Έχει αποκτήσει προνομιακές σχέσεις με την Ελληνική Κυβέρνηση, αναλαμβάνοντας έργα ψηφιακού εκσυγχρονισμού της χώρας. Επίσης δραστηριοποιείται στην αγορά των «smart cities», των «έξυπνων πόλεων», διαθέτοντας ως ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, την τεράστια επικοινωνιακή υποδομή και εργαλεία, αλλά και τις εναέριες μεταφορές.
Πριν λίγες μέρες, μέσα σε κλίμα έκπληξης, άγνοιας της τοπικής κοινωνίας, ανακοινώθηκε σε υψηλούς θριαμβευτικούς τόνους, από τον Αμερικάνο πρέσβη και την Amazon, το έτοιμο για εφαρμογή project «Naxos – Smart Island». To project περιλαμβάνει κλασικές ψηφιακές δράσεις των «smart cities», σε διασπορά στον ευρύτερο ασυνεχή και δυσπρόσιτο χώρο του δήμου (θαλάσσιο, ορεινό, μικρονησιωτικό), αλλά και εναέριες μεταφορές φαρμάκων και βιολογικού υλικού.
Η ιδέα ότι η γεωμορφολογία της Νάξου προσφέρεται για εναέριες μεταφορές δεν είναι νέα, αφού σε λίγο κλείνει τα 100 χρόνια από την πρώτη εφαρμογή της. Πρόκειται για τον εναέριο σιδηρόδρομο μεταφοράς της σμύριδας από τα ορυχεία στο λιμάνι της Μουτσούνας, ένα πρωτοποριακό και αναπτυξιακό έργο της δεκαετίας του 1920. Αν όμως τότε υπήρχαν βοσκοί, δύσπιστοι ως προς την δυνατότητα υλοποίησης του έργου, όπως γλαφυρά περιγράφει ο Πέτρος Γλέζος στο γνωστό διήγημα «Ο εναέριος», σήμερα κανείς δεν αμφισβητεί την αναγκαιότητα και τη δύναμη της τεχνολογίας της πληροφορικής και των επικοινωνιών, ούτε τη δυνατότητα της AWS να υλοποιήσει το project, ή να το εμπλουτίσει με ακόμη περισσότερες δράσεις.
Η κατ’ αρχήν αποδοχή όμως των νέων τεχνολογιών, δεν αφαιρεί το δικαίωμα και υποχρέωση του κάθε δημότη να εξετάσει, να αναλύσει το project, προβάλλοντας τα άυλα και αέρινα χαρακτηριστικά στον επίγειο γεωγραφικό, κοινωνικό, πολιτικό, αυτοδιοικητικό, παραγωγικό χώρο, που πρόκειται να εφαρμοστεί.
Η έννοια της «έξυπνης πόλης» ταυτίζεται με την βελτίωση της ποιότητας ζωής των δημοτών στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης. Στην «έξυπνη πόλη» αξιοποιούνται οι ψηφιακές τεχνολογίες για καλύτερες υπηρεσίες προς τους πολίτες, για ορθολογικότερη χρήση των πόρων με λιγότερες επιπτώσεις στο περιβάλλον, για να γίνουν οι πόλεις πιο βιώσιμες, ασφαλείς, και ανθεκτικές.
Η Amazon με το project Νάξος φιλοδοξεί να εισέλθει στην Ελληνική αγορά των Smart Cities και μάλιστα με ένα επιτυχημένο καινοτόμο υπόδειγμα. Της διαφεύγει όμως ή αδιαφορεί για μια σημαντική «λεπτομέρεια» της Νάξου:
Η Πρωτεύουσα του Δήμου, δεν διαθέτει την στοιχειώδη απαιτούμενη οργάνωση του τυπικού αστικού χώρου. Λειτουργεί χωρίς συγκρότηση και κανόνες, επικρατεί το τυχαίο, το απρόβλεπτο, το αυθαίρετο. Είναι μια αβίωτη για ανθρώπους πόλη, με τα προβλήματά της να εντείνονται τη τουριστική περίοδο, όπως το κυκλοφοριακό, τα απορρίμματα, η έλλειψη νερού, η ηχορύπανση, η υγιεινή των λίγων δημοσίων χώρων, η κατάληψη των παραλιών. Πόλη επικίνδυνη για τη μετακίνηση ανθρώπων, ηλικιωμένων και παιδιών, γονιών με παιδικό καροτσάκι, ποδηλατών, ατόμων με ειδικές ανάγκες, επικίνδυνη τόσο για τους μόνιμους κατοίκους όσο και για τους ανυποψίαστους επισκέπτες.
Πόλη χωρίς δημόσιους χώρους στις γειτονιές, χωρίς πλατείες, μόνιμους πεζόδρομους, χωρίς καθόλου ή λίγα στενά πεζοδρόμια, χωρίς διαβάσεις πεζών, χωρίς πράσινο, με τους δημόσιους χώρους παραχωρημένους στην τουριστική εκμετάλλευση, τους δημότες αποκλεισμένους από το μεγαλύτερο μέρος της πλαζ της πόλης. Πόλη όχι για να ζουν άνθρωποι, αλλά να κινούνται και να σταθμεύουν αυτοκίνητα στους στενούς και αδιέξοδους δρόμους, που μετατρέπει την περιαστική γεωργική γη σε ιδιωτικά πάρκινγκ. Νησί όχι για να κάνουν διακοπές επισκέπτες, αλλά τα αυτοκίνητα τους! Μια πόλη που αναπαράγει τα προβλήματά της στα χωριά, στους παραλιακούς οικισμούς και κυρίως με το βιασμό των οικοσυστημάτων των ακτών.
Και ενώ το σχέδιο βιώσιμης κινητικότητας (ΣΒΑΚ) του Δήμου αγνοείται και δεν λαμβάνεται υπόψη από το project Νάξος, η Amazon επικεντρώνει το πρόβλημα της πόλης, το περιορίζει και το εξαντλεί, στην επιτήρηση των τεσσάρων θέσεων στάθμευσης ΑΜΕΑ και των οχημάτων του λιμενικού, με εξελιγμένους ψηφιακούς αισθητήρες! Δηλαδή θεωρεί τα ΑΜΕΑ ως αυτοκίνητα και μόνο, που τους εξασφαλίζει την στάθμευση!
Με βάση τις αρχές της «έξυπνης πόλης» για να διασφαλιστεί η προσβασιμότητα, η βιώσιμη μετακίνηση των πεζών δημοτών – επισκεπτών και των ατόμων με κινητικές ιδιαιτερότητες, θα απαιτηθούν εκατοντάδες αισθητήρες ανίχνευσης των κάθε λογής εμποδίων που υπάρχουν στους δρόμους και τις πλατείες! Αντίστοιχα, εκατοντάδες αισθητήρες θα χρειαστούν για τους υπερχειλισμένους κάδους των απορριμμάτων!
Είναι φανερό ότι η «έξυπνη πόλη», κατ’ αρχήν αποδέχεται την αβιωτική κατάσταση της πόλης και θέτει ως σκοπό να δίνει στους δημότες τα καινοτόμα ψηφιακά εργαλεία για να υπερβαίνουν τα προβλήματά της κατάστασης. Η χρησιμοποίηση των τεχνολογιών της «έξυπνης πόλης» για να αναπληρώνονται, να παρακάμπτονται, να θεραπεύονται τα υποκείμενα προβλήματα της πόλης της Νάξου, δεν θα έχει καμιά θετική επίπτωση στους δημότες, οι οποίοι θα συμβιούν περισσότερο με τα προβλήματα, παρά με τα ψηφιακά εργαλεία.
Αντίστοιχες είναι οι διαπιστώσεις για την super ψηφιακή μαρίνα, που μαζί με τα υπόλοιπα 7 σημεία ελλιμενισμού σκαφών του Δήμου (τα οποία παραλείπονται στο project), έχουν μεγάλες ελλείψεις στις υποδομές, στην οργάνωση, στη στελέχωση με προσωπικό, στην προστασία του περιβάλλοντος, στη μείξη των χρήσεων, ακόμα και στη νόμιμη χωροθέτηση. Αν δεν λυθούν τα πραγματικά προβλήματα, τότε οι ελλείψεις που θα απεικονίζονται ψηφιακά, μάλλον θα αποτρέπουν πάρα θα έλκουν τα σκάφη να ελλιμενίζονται στη μαρίνα.
Καλοδεχούμενοι είναι και οι ψηφιακοί νομάδες, ιδιαίτερα στα μικρά νησιά. Δεν λύνουν όμως το πραγματικό ζήτημα της ενίσχυσης της κατοίκησης των μικρών νησιών, αφού και οι ίδιοι με την οικογένειά τους θα έχουν πραγματικές ανάγκες υγείας, παιδείας, ανθρώπινης διαβίωσης. Η μόνιμη κατοίκηση στα νησιά θα ενισχυθεί εάν έχουν παιδίατρο, γιατρούς, δασκάλους, υποδομές, δυνατότητα φυσικής κινητικότητας. Τα νησιά δεν έχουν ανάγκη από πολίτες του παγκόσμιου ιστού, αλλά από πολίτες που θα ενταχθούν στην Αιγαιοπελαγίτικη ζωή και θα αποκτήσουν την ιστορική ταυτότητα του τόπου.
Τέλος εγείρονται ορισμένα ερωτήματα για το project, όπως: ζητήματα χρηματοδότησης, δαπάνες συντήρησης, πολιτικών υγείας – φαρμάκου που θα εξυπηρετεί, πολιτικών διάσωσης ή επαναπροώθησης, ανοικτών δεδομένων που θα συλλέγονται, αιολικών εγκαταστάσεων, προστασίας επαγγελματικών κλάδων από καινοτόμες εφαρμογές.
Συμπερασματικά στο project, η Νάξος με τα νησιά αποτελούν το αντικείμενο πειραματισμού όπου θα δοκιμαστούν τα έτοιμα καινοτόμα προϊόντα της Amazon, με ελάχιστα δυνητικά, περιπτωσιακά οφέλη για τους κατοίκους των μικρών νησιών. Εξυπηρετεί την εμπορική πολιτική των «smart cities» της Amazon και την επικοινωνιακή πολιτική των δημοτικών και των κυβερνητικών αρχών. Η δε συνδρομή του πρέσβη των ΗΠΑ, ίσως σηματοδοτεί το ενδιαφέρον της χώρας του για το ψηφιακό έλεγχο του Αιγαίου.
Στο project της Amazon που σχεδιάστηκε ερήμην των δημοτών και των οργάνων του Δήμου και εν τέλει των αναγκών των νησιών, η τοπική κοινωνία πρέπει να συζητήσει, να διαβουλευτεί και να αντιπροτείνει το δικό της βιώσιμο σχέδιο που θα υπηρετεί τους όρους διαβίωσης στην Νάξο και τα νησιά, ξεκινώντας από τη δημιουργία ανθρώπινης πόλης και χωριών, μέσα σε ένα άλλο παραγωγικό τουριστικό μοντέλο, σε συνθήκες κλιματικής κρίσης, και σε δεύτερη φάση να προστεθεί αξία με τα ψηφιακά στοιχεία της «έξυπνης πόλης».
Το «project Νάξος» εκτός από την αδιαφανή διαδικασία και το deal της Αντιπάρου Μητσοτάκη – Μπέζου που δείχνει πως γίνονται οι δουλειές στην Ελλάδα, ανέδειξε την ανεπάρκεια των τελευταίων δημοτικών αρχών, που ενώ άφησαν την κατάσταση να επιδεινώνεται επί δεκαετίες, προσπαθούν σήμερα να την κρύψουν κάτω από τις ψηφιακές νεφέλες της Amazon και βέβαια θέτει σε προτεραιότητα την αλλαγή αρχών και πολιτικών στο Δήμο Νάξου.
