Κουφονήσια… Μετά από δύο χρόνια ελέω πανδημίας, η φετινή εορτή του Αγίου Γεωργιου, προστάτη των Κουφονησίων, πραγματοποιήθηκε με κάθε μεγαλοπρέπεια – Η πορεία των σκαφών και η παρουσία του “Σκοπελίτη” (video)
Τα Κουφονήσια γιορτάζουν… Οχι μόνο αυτά. Σχεδόν όλη η Ελλάδα. Μπορεί «κάθε σπίτι να έχει κι ένα Γιάννη», αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων ότι και οι Γιώργηδες δεν πάνε πίσω. Ουκ έστιν αριθμός. Και την επαύριον της Κυριακής του Πάσχα (25η Απριλίου), στα όρια του Δήμου Νάξου και Μικρών Κυκλάδων στήνεται γιορτή. Βέβαια, τα Κουφονήσια είναι αυτά που έχουν τον πρώτο λόγο, καθότι ο Αϊ Γιώργης είναι ο προστάτης του νησιού. Αλλά και η Ηρακλειά δεν πάει πίσω…. Ούτε βέβαια, ο Κυνίδαρος, οι Εγγαρές (Μέσα Γειτονιά) οι Μέλανες, και η Ποταμιά ή το Φιλώτι στα αψηλά…. , σχεδόν γωνιά της Νάξου υπάρχει μία μικρή ή μεγάλη εκκλησία όπου γιορτάζεται η μνήμη του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου… .
Δύο χρόνια ήταν αρκετά… Και οι όποιοι περιορισμοί πάνε περίπατο… Και το νησί γέμισε… Ακόμη και Κρητικούς είδαμε.. Κι αυτό γιατί υπάρχει το γλέντι το βράδυ με την αρωγή του Πολιτιστικού Συλλόγου Κουφονησίου “Κέρος” θα είναι η ομάδα Κρητικών χορών του ΚΕΜΕΑ (κέντρο μελέτης έρευνας και ανάπτυξης) “Δρώμενα”… Και βέβαια ήταν εκπρόσωποι της πολιτικής σκηνής του τόπου. Από την τοπική αυτοδιοίκηση (βλ Επαρχος κος Μαργαρίτης, Δήμαρχος κος Λιανός, δημοτικοί σύμβουλοι βλ. Ηλίας Ορφανός), και την Περιφέρεια (βλ Ευδοκία Κατσάνη, αντιπεριφερειάρχης Μεταφορών) εκπροσώπηση σε επίπεδο Βουλής (βλ Γιάννης Βρούτσης – βουλευτής Κυκλάδων) και βέβαια σε ρόλο οικοδεσπότη, τόσο ο αντιδήμαρχος Γιάννης Ταγκούλης και ο Πρόεδρος της Κοινότητας Αντώνης Κωβαίος….
Οι Κουφονησιώτες σέβονται ιδιαίτερα τον Άγιο. Νοιώθουν ότι τους προστατεύει και είναι μεγάλη η ευχαρίστηση να τιμούν την Ημέρα του, τον Χώρο του και το Όνομά του. Και έτσι και φέτος. Και μην ξεχνάμε ότι επίκεντρο του εορτασμού είναι η εκκλησία του νησιού που κουβαλάει βαριά ιστορία… Και με σύμμαχο τις καταπληκτικές (καλοκαιρινές) συνθήκες εκατοντάδες πιστοί ήρθαν στο νησί και προσκύνησαν (αλλά και πήραν μέρος και στο πανηγύρι) την εικόνα του Αγίου…. Η δε εικόνα με την περιφορά κατά μήκος του νησιού με τα ψαράδικα να συνοδεύουν από θαλάσσης και τον Σκοπελίτη (βλ video) να αποδίδουν τιμές εε ήταν όλα τα λεφτά… και βέβαια πάντα τα βεγγαλικά είναι αυτά που κλέβουν την παράσταση…
Ας κάνουμε όμως ένα ταξίδι στην ιστορία με την βοήθεια της ιστοσελίδας koufonisia.gr…
Η ιστορία της Εκκλησίας
Η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου κτίστηκε το 1870. Τεχνίτες από την Σαντορίνη ανέλαβαν την ανέγερση του Ναού. Για το επίχρισμα χρησιμοποίησαν θηραϊκή γη, υλικό που δημιουργεί ιδιαίτερα σκληρή επιφάνια. Αρχαία μάρμαρα και κίονες, βυζαντινού ναού, που βρέθηκαν στην περιοχή του νεκροταφείου χρησιμοποιήθηκαν στην αυλή και στην είσοδο της αυλής του Ναού. Το 1890 κατασκευάστηκε το τέμπλο και τοποθετήθηκε η εικόνα του Αγίου Γεωργίου. Η εικόνα φέρει υπογραφές 6 πειρατών λαθρέμπορων οι οποίοι είχαν βοηθήσει οικονομικά στην ανέγερση του Ναού. Τοποθετήθηκαν επίσης παλαιές εικόνες του Αγίου Ιωάννη και Αγίου Νικολάου. Περίπου 100 χρόνια μετά έχουμε, το 1980 ανακαίνιση της εκκλησίας και της αυλής. Την ανακαίνιση αναλαμβάνει ο Αμοργιανός αρχιτέκτονας, ειδικός στα παραδοσιακά κτήρια, Στέφανος Νομικός, μαστόροι ήταν ο Γιάννης Σκαρλάτος και τα αδέρφια του. Εσωτερικά και εξωτερικά αφαιρέθηκε το παλιό και τοποθετήθηκε νέο επίχρισμα. Η οροφή του μαγειρείου της εκκλησίας (Μαγγιπειό), που ήταν φτιαγμένη με κονταρίδες και πηλόχωμα, αφαιρέθηκε και τοποθετήθηκε νέα από οπλισμένο σκυρόδεμα. Κατόπιν δωρεάς της Μαρίας Πρασίνου Ψαρρού, επεκτάθηκε ο χώρος του εστιατορίου, δημιουργήθηκε χώρος γραφείου για τις διοικητικές ανάγκες, και κτίστηκαν δημόσιες τουαλέτες, για τις ανάγκες των προσκυνητών. Το 1997 γίνετε ανάπλαση των τοιχογραφιών. Το έργο θα ολοκληρωθεί την επόμενη χρονιά 1998. Το 2000 έπειτα από παράκληση του Παπά Στάθη στον Αρχιεπίσκοπο Τιβέριδος Αλέξιο, του πατριαρχείου των Ιεροσολύμων, παραδίδετε στα, τρεμάμενα από την συγκίνηση χέρια του, ένα μικρό τμήμα από τα λείψανα του Αγίου Γεωργίου. Η εναπόθεση των λειψάνων στην εκκλησία έγινε με κωδωνοκρουσίες, ρίψη βεγγαλικών και τις επευφημίες των φανερά ενθουσιασμένων κατοίκων του Κουφονησίου. Έκτοτε την ημέρα του Αγίου Γεωργίου τα οστά τοποθετούνται στο σκεύος του επιτάφιου, και στολίζονται με λουλούδια.
Η λιτανεία
Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας έχουμε την λιτανεία της εικόνας του Αγίου Γεωργίου… Και ο Πανηγυράς είναι αυτός που μεταφέρει με ευλάβεια την εικόνα του Αγίου Γεωργίου… Η αρχική πορεία κάλυπτε αρχικά τον οικισμό, αλλά χρόνο με το χρόνο η ανάγκη για αλλαγές ήταν επιβεβλημένη από τη στιγμή που ο οικισμός μεγάλωσε… Και έτσι το 1975 αποφασίζεται νέα πορεία της λιτανείας της εικόνας του Αγίου Γεωργίου. Η λιτανεία διασχίζει το χωριό, ενώ όλη η διαδρομή είναι σπαρμένη με δεντρολίβανο. Στην περιοχή Λουτρό συναντιέται με τα ψαροκάικα που την συνοδεύουν έως το λιμάνι με κόρνες, καπνογόνα και βεγγαλικά. Στο λιμάνι γίνεται στάση. Τα καΐκια δένονται το ένα δίπλα στο άλλο για να δεχθούν το αγίασμα. Έπειτα ξεκινάνε ένα ξέφρενο παιχνίδι μεταξύ τους μέσα στην θάλασσα. Η λιτανεία συνεχίζει παραπλεύρως του χωριού καταλήγοντας στην εκκλησία. Δύο πιστοί κρατούν το σκεύος του επιταφίου, με τα λείψανα, ψηλά στην είσοδο της εκκλησίας και οι υπόλοιποι περνούν από κάτω προσδοκώντας την ευλογία του Αγίου.
Και ο Πανηγυράς …
Μετά το τέλος της λειτουργίας ένας εθελοντής που φέρει την ονομασία Πανηγυράς, προς τιμή του Αγίου, αναλάμβανε να παραθέσει γεύμα σε όλους τους παρευρισκόμενους του νησιού. Οι παρευρισκόμενου ήταν συνήθως εκατοντάδες. Η προμήθεια των υλικών και η παρασκευή του γεύματος ξεκίναγε μέρες πριν με την βοήθεια πολλών εθελοντών. Εθελοντές βοηθούσαν στην προπαρασκευή, στο μαγείρεμα, στο σερβίρισμα και τέλος στην καθαριότητα του χώρου. Το γεύμα περιείχε κατσίκι κοκκινιστό με μακαρόνια, πατσά, σαλάτα, κρασί και αναψυκτικά. Το μαγείρεμα γινόταν με ξύλα, σε έναν διαμορφωμένο χώρο, δίπλα στην εκκλησία, το Μαγγιπειό, από την βυζαντινή λέξη ‘Μάγγιπος’ που σημαίνει ‘Αρτοποιός – Μάγειρας’. Το σερβίρισμα σε έναν διαμορφωμένο χώρο πίσω από την εκκλησία, σε μακρόστενα τραπέζια όπου καθόντουσαν όλοι οι παραβρισκόμενοι μαζί. Στο τέλος του γεύματος, αναλάμβανε ο επόμενος πιστός για την οργάνωση του γεύματος της επόμενης χρονιάς. Το έθιμο διατηρήθηκε μέχρι τις μέρες μας, με ελάχιστες τροποποιήσεις.
Το 1973, έπειτα από σημαντική αύξηση των πιστών που θέλουν να αναλάβουν το γεύμα του Αγίου Γεωργίου, αποφασίζεται από κοινού στο τέλος του γεύματος, να γίνετε κλήρωση με συμμετοχή εθελοντών, για να αναδειχτεί ο Πανυγηράς, που θα αναλάβει την οργάνωση του γεύματος της επόμενης χρονιάς. Δεν θα επιτρεπόταν να συμμετέχει στην κλήρωση ο Πανυγηράς της προηγούμενης χρονιάς, δίνοντας έτσι την ευκαιρία και στους άλλους. Ένας δεύτερος κλήρος θα όριζε τον αντικαταστάτη, για την περίπτωση φυσικής αδυναμίας του πρώτου.
Ευχαριστούμε τον “Δήμαρχο’ Γιάννη Πολυκρέτη για τις φωτογραφίες και το video από τα Κουφονήσια
