Aνησυχίες αρχαιολόγων για τη μετατροπή των μουσείων σε ΝΠΔΔ – Στη λίστα περιλαμβάνονται το ΕΑΜ, τα αρχαιολογικά μουσεία σε Θεσσαλονίκη και Ηράκλειο και τα δύο βυζαντινά.
Αν έχετε περάσει πεζή από την οδό Πατησίων το απόγευμα μιας χειμωνιάτικης Τρίτης, ίσως έχετε προσέξει μια χρυσή κουκκίδα στην κεντρική είσοδο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Το «φαινόμενο», όπως μας εξηγεί ο Κώστας Πασχαλίδης, είναι ένα από τα μυστικά που επιφυλάσσει το μουσείο στους επισκέπτες του. «Κάθε Τρίτη το μουσείο είναι ανοιχτό έως τις 8 το βράδυ και όταν δύει ο ήλιος, το φως του μπαίνει από τη γυάλινη πόρτα του κτιρίου και αντανακλάται πάνω στη χρυσή προσωπίδα του Αγαμέμνονα», λέει στον Σάκη Ιωαννίδη και την “Καθημερινή” ο αρχαιολόγος και επιμελητής Αρχαιοτήτων της Προϊστορικής Συλλογής του ΕΑΜ.
Ο κ. Πασχαλίδης υπηρετεί στο κτίριο της Πατησίων εδώ και 20 χρόνια, και στο κοινό είναι γνωστός για τις ξεναγήσεις που κάνει στο πλαίσιο της δράσης «Αθέατο Μουσείο», η οποία συστήνει στους επισκέπτες άγνωστα αρχαιολογικά αντικείμενα από τον πλούτο των αποθηκών του. Η πιο πρόσφατη αφορούσε το ταξίδι ενός μυκηναϊκού αγγείου από την Αργολίδα του 14ου αι. π.Χ. στη Μικρά Ασία και, τελικά, στην Ελλάδα, αλλά η δική μας συνάντηση αφορούσε περισσότερο το ταξίδι του ίδιου του μουσείου.
Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αναμένεται να «συμβούν» δύο πράγματα, η υπόγεια επέκτασή του προς την Πατησίων και η μετατροπή του από υπηρεσιακή μονάδα του ΥΠΠΟΑ σε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου. «Η επέκταση του μουσείου είναι κάτι που άργησε, το χαιρετίζουμε με κάθε τρόπο. Η ταύτιση, όμως, της επέκτασης με την αλλαγή του διοικητικού πλαισίου δεν είναι αληθής. Η επέκταση μπορεί να γίνει και με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, όπως έγινε παλαιότερα η επέκταση του Βυζαντινού Μουσείου», λέει ο κ. Πασχαλίδης, με την ιδιότητα του μέλους στο διοικητικό συμβούλιο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Η συσχέτιση της επέκτασης του ΕΑΜ και της νομοθετικής αλλαγής είναι ένα μόνο σημείο τριβής μεταξύ του ΣΕΑ και της προγραμματικής εξαγγελίας του ΥΠΠΟΑ το 2019 για τη μετατροπή πέντε μεγάλων μουσείων της Ελλάδας σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, και η οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, θα πάρει σύντομα τον δρόμο προς τη Βουλή. Το ΥΠΠΟΑ υποστηρίζει ότι με το νέο νομικό καθεστώς τα μουσεία θα αποκτήσουν οικονομική ευελιξία και αυτοτέλεια, ενώ ο ΣΕΑ είναι κάθετα αντίθετος σε αυτή την προοπτική, και ισχυρίζεται ότι το νέο καθεστώς θα επιβαρύνει οικονομικά το Δημόσιο, το κοινό και τα μουσεία που θα πρέπει να αναζητούν πόρους. Η συζήτηση «άναψε» ξανά μετά την κυκλοφορία του φερόμενου νομοσχεδίου στα δημοσιογραφικά γραφεία, το οποίο έχει στα χέρια της και η «Κ». Επειδή, όμως, δεν έχει κατατεθεί ακόμη στη Βουλή θεωρήσαμε σκόπιμο να μην μπούμε σε λεπτομερή ανάλυσή του. Ρωτήσαμε, όμως, τους αρχαιολόγους τι είναι αυτό που τους ανησυχεί.
«Μέσα από την υπηρεσιακή κινητικότητα που υπάρχει τώρα, το προσωπικό των μουσείων ανανεώνεται και τροφοδοτείται από την αρχαιολογική υπηρεσία. Αν γίνει ένα κλειστό σύστημα, αυτό θα χαθεί», μας λέει ο Κώστας Νικολέντζος, προϊστάμενος των Προϊστορικών και Αιγυπτιακών Συλλογών του ΕΑΜ και επίσης μέλος στο Δ.Σ. του ΣΕΑ, ο οποίος εκτιμά ότι η βελτίωση του αρχαιολογικού μουσείου μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την αναβάθμισή του σε Γενική Διεύθυνση του υπουργείου. «Θεωρούμε και εμείς απαραίτητο να είναι, π.χ., ανοιχτό το πωλητήριο και το εστιατόριο εκτός των ωρών λειτουργίας του μουσείου, να μην πουλάς προϊόντα μιας περιοδικής έκθεσης όταν αυτή έχει τελειώσει, ή να μειωθεί η γραφειοκρατία για να υπογράψεις μια διεθνή σύμβαση. Ολα αυτά μπορεί να βελτιωθούν στο ισχύον πλαίσιο», συμπληρώνει.
Ο Γιάννης Θεοχάρης, αρχαιολόγος του ΒΜΧ και αντιπρόεδρος του ΣΕΑ, εκτιμά ότι η νομοθετική αλλαγή θα προκαλέσει εργασιακές «αρρυθμίες» στο προσωπικό των μουσείων, ενώ και οι τρεις συνομιλητές μας ανησυχούν για την ευθεία σύνδεση των μουσείων με την εκάστοτε πολιτική ηγεσία.
Σύμφωνα με πληροφορίες, τα μουσεία θα διοικούνται από επταμελή διοικητικά συμβούλια προσωπικοτήτων που θα ορίζονται από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού, ενώ ο γενικός διευθυντής θα επιλέγεται έπειτα από διεθνή πρόσκληση ενδιαφέροντος. «Από τη διοίκηση ενός μουσείου από λειτουργούς του κράτους, περνάμε σε μια διοίκηση πολιτικών επιλογών. Μερικοί θεσμοί δεν πρέπει να είναι πολιτικοί αλλά λειτουργικοί για να εξασφαλίζουν τη συνέχεια και τη διαφάνεια», τονίζει ο κ. Πασχαλίδης και ζητεί ουσιαστική διαβούλευση ενόψει μιας τόσο μεγάλης αλλαγής.
