Ο καθηγητής Λαογραφίας Μανόλης Σέργης αποχαιρετά με τον δικό του τρόπο τον Μανώλη Μανωλά, η εξόδιος ακολουθία του οποίου θα πραγματοποιηθεί αύριο Τρίτη 21 Δεκεμβρίου στην Αγία Μαρίνα Κορώνου
Η τελευταία επικοινωνία μου με τον Μανώλη Μανωλά (Μ.Μ.) ήταν προ 10ημέρου, όταν τού τηλεφώνησα για να του φανερώσω ότι θα τον επρότεινα ως μέλος της Τιμητικής Επιτροπής του επικείμενου συνεδρίου Η Νάξος διά μέσου των αιώνων. Με ευχαρίστησε για την τιμητική μου πρόταση και με χαμηλό τον τόνο της φωνής του (παράπονο για την άδικη μοίρα του;) με διαβεβαίωσε ότι δεν θα κατόρθωνε να βγει νικητής στη μάχη με τον ύπουλο εχθρό του (παρά τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα των τελευταίων ιατρικών εξετάσεων), για να χαρεί αυτήν την τιμή,και την ενεργό του συμμετοχή στο συνέδριο, με μια του ακόμη πρωτότυπη για το σμυρίγλι και τον κόσμο του ανακοίνωση…
Μανόλης Γ. Σέργης
Ομότ. Καθηγητής του Δ. Π. Θράκης
Σημειωτέον ότι στάθηκε γενναίος απέναντι στην ασθένειά του, το καταθέτω μετά λόγου γνώσεως, δεν είναι προσχηματικό. Την διαχειρίσθηκε με σθένος και πραότητα, όπως ταιριάζει σε αγωνιστή της ζωής…Είχε την απόλυτη αίσθηση της φθοράς του. Διδάχθηκα από τον Μ.Μ. (θα το κρατώ φυλακτό ἐς αεί) ότι το ιδεώδες είναι μεν να ονειρεύεσαι τη ζωή, αλλά και να τη ζεις ταυτόχρονα, παρά τις δυσκολίες της. Μού το απεδείκνυε διαρκώς στις συζητήσεις μας των τελευταίων μηνών, όταν οι επαφές μας, έστω και τηλεφωνικές εξ ανάγκης, πύκνωσαν… Και όταν, μοιραία, αυτές στρέφονταν περί τον θάνατο και την οριστική απώλεια…
Αποφεύγω να γράφω νεκρολογίες, επειδή τιμώ τους άξιους ανθρώπους ἐν ζωῇ, εμπράκτως, με το συγκεκριμένο ήθος των σχέσεων που οικοδομώ μαζί τους, μέσῳ της συνεργασίας μας. Δεν είχα τις ευκαιρίες να τον τιμήσω αρκούντως, όπως θα επιθυμούσα, γι’ αυτό ίσως κατά βάθος παρακινήθηκα να γράψω εδώ αυτά τα ολίγα λόγια. Ίσως σαν εξομολόγηση μιας παράλειψης… Αλλά αυτή η περιορισμένη μας συνεργασία μού παρέσχε τις ικανές ευκαιρίες να τον γνωρίσω εκ του σύνεγγυς ως έντιμο πολιτικό ὄν, ως ενεργό δημοκράτη πολίτη, ως εξαιρετικό τοπικό λόγιο. Ως υπηρέτη δηλαδή της πολιτικής (της τέχνης που στοχεύει στην ευημερία των πολιτών) και του πολιτισμού.
Αυτές τις δύο μεγάλες αξίες υπηρέτησε επιτυχώς ο Μ.Μ. Υπερασπίσθηκε τις ιδέες του παιδιόθεν (λόγω καταγωγής και οικογενειακού περιβάλλοντος) με πάθος, καθαρή ψυχή και χωρίς υστεροβουλία, με απώτερο στόχο την υπηρεσία του Ναξιώτη ανθρώπου, του Κορωνιδιάτη ανθρώπου, του λαϊκού ανθρώπου ειδικότερα, του φοιτητή ή της φοιτήτριας που εκπονούσε μια διατριβή για το σμυρίγλι. Γιατί πάντα στο νου του είχε την Κόρωνο, λάτρευε τον γενέθλιο τόπο του, την παράδοσή του, τον πολιτισμό του σμυριγλιού. Με τις εμμονές του ενίοτε και με τον εκρηκτικό του χαρακτήρα, απαραίτητα στοιχεία μιας προσωπικότητας «δοσμένης» (αφιερωμένης) στην υπηρεσία των πολλών, όπου εμφολεύουν οι πολλές δικές τους αντίθετες εμμονές…
Με τιμούσε κι εκείνος με τη φιλία του. Νιώθω ότι τού ανταπέδωσα κατ’ ελάχιστον την τιμή, σε προσωπικό επίπεδο, με τη θετική μου εισήγηση προς τα μέλη της Συντακτικής Επιτροπήςτης επετηρίδας Ναξιακά να συμπεριλάβουμε στους 9ο και 10ο τόμο τους το «πνευματικό έργο ζωής», όπως ο ίδιος το χαρακτήρισε: Τη νομοθεσία και τη βιβλιογραφία για τη σμύριδα της Νάξου. Γράφουμε οι της Επιτροπής στην Εισαγωγή του τ. 10: «Η εργασία του Μανώλη Δ. Μανωλά η σχετική με τη νομοθεσία περί σμύριδας, σμυριδεργατών, σμυριδωρυχείων που δημοσιεύσαμε στον προηγούμενο 9ο τόμο των Ναξιακών συμπληρώνεται με την αντίστοιχη ‘‘Βιβλιογραφία σμύριδας, σμυριδωρυχείων, σμυριδωρυκτών’’ που φιλοξενούμε (όπως είχαμε υποσχεθεί) στον παρόντα τόμο. Με την επιλογή μας (και του συγγραφέα τους φυσικά) καθιστούμε αυτούς τους δύο τόμους, και μόνον εξ αιτίας της υπάρξεως στις σελίδες τους των ἐν λόγῳ δύο διατριβών, σημεία αναφοράς των ερευνητών του μέλλοντος που θα ασχοληθούν με τον κόσμο της εργασίας τον σχετιζόμενο με τη σμύριδα».
Χαίρομαι που κατάφερες να ιδείς τυπωμένο ένα μεγάλο μέρος αυτού του έργου σου, Μανώλη. Το άλλο θα κυκλοφορηθεί εντός των προσεχών ημερών, με τον τ. 10 των Ναξιακών… Δεν πρόλαβες να το χαρείς! Οι ναξιακοί πολιτικοί φορείς και οι κρατικοί σού οφείλουν χάριτας, ας πραγματώσουν μια επιθυμία σου: Να ιδείς από εκεί ψηλά που αναπαύεσαι ολοκληρωμένο το βιομηχανικό Πάρκο της Στραβολαγκάδας. Οι οικείοι σου, προς τους οποίους απευθύνω τα θερμά μου συλλυπητήρια, εικάζω πως θα διαχειρισθούν με τον καλύτερο τρόπο τον θησαυρό του αρχείου σου. Και με αυτό, Μανώλη, θα συνεχίσεις (απών από τα εγκόσμια) την πολιτιστική σου επανάσταση, την προσφορά σου σε μας. Κάθε γραμμή μιας επιστημονικής εργασίας που θα συντάσσεται με πηγή το αρχείο σου θα είναι ευώδης λιβανωτός στη μνήμη σου…
Ο Δεκέμβρης στάθηκε μήνας σκληρός για μένα! Όσο κι αν ήμουν προετοιμασμένος να δεχθώ το θλιβερό σου μαντάτο, αυτό με βρήκε απροετοίμαστο! Θα παραμείνεις, Μανώλη, ολοζώντανος στη μνήμη μου, όπως όλοι εκείνοι οι άλλοι «ωραίοι παλαιοί» συμπατριώτες μας που «έφυγαν»προ πολλού και με πιλατεύουν ευεργετικά! Σού ταιριάζουν απόλυτα οι στίχοι:
Ο πριν τον θάνατό μας χρόνος
κατατεμαχισμένος, διάσπαρτος
αδύνατον στους φίλους μας να δώσει
τημορφή μας ακέραιη.
***
Ο χρόνος ο μετά το θάνατό μας
σε πανδαισίες τουςσυνάζειφιλικές
καιτρυφεράμε τα θραύσματα τηςμνήμηςτους
ψηφιδωτή συνθέτουν την μορφή μας.
Έτσι θα γίνει, φίλε, τουλάχιστον από μένα. Θα αποδίδω ψηφιδωτή, ακακοποίητη και αψιμυθίωτη την εικόνα σου, όπως προσπάθησα στις παραπάνω λίγες γραμμές… Καλό ταξίδι Μανώλη! (με ω, όπως το ήθελες)
Μανόλης Γ. Σέργης
Ομότ. Καθηγητής του Δ. Π. Θράκης
