Νέα δεδομένα για το τοπίο των ηφαιστείων γύρω από τη Σαντορίνη – Το σύστημα Χριστιανά – Σαντορίνη – Κολούμπο δημιουργήθηκε σε τέσσερις φάσεις, αρχής γενομένης από το Υστερο Πλειόκαινο (πριν από 2,6 εκατ. χρόνια).
Κάθε μέρα που περνάει η επιστημονική έρευνα φέρνει στο φως της δημοσιότητας όλο και περισσότερες πληροφορίες γύρω από το ηφαίστειο της Σαντορίνης. Και όπως αποδεικνύεται είχε και παρέα. Δεν ήταν μόνο αυτά που γνωρίζουμε…
Με τη σεισμική διασκόπηση του πυθμένα, χρησιμοποιώντας ηχητικά κύματα, ανακαλύφθηκε ένα μέχρι πρότινος άγνωστο ηφαιστειακό κέντρο, θαμμένο κάτω από τις αποθέσεις των ηφαιστειακών εκρήξεων δυτικά της Σαντορίνης. Παράλληλα αποκαλύπτεται για πρώτη φορά το πώς δημιουργήθηκαν και εξελίχθηκαν χρονικά η Σαντορίνη και τα γειτονικά της ηφαίστεια, Χριστιανά και Κολούμπο.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύθηκαν προ ημερών στο επιστημονικό περιοδικό της Αμερικανικής Γεωλογικής Εταιρείας «Geology». Επικεφαλής της έρευνας ήταν ο Γιόχαν Πράινε, από το Ινστιτούτο Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου του Αμβούργου, ενώ από ελληνικής πλευράς συμμετείχαν από το τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών η αναπλ. καθηγήτρια Εύη Νομικού και ο ομότιμος καθηγητής Δημήτρης Παπανικολάου. Στην ομάδα συμμετείχαν επίσης ερευνητές από το Ωκεανικό Ινστιτούτο Κιέλου και το Πανεπιστήμιο Κλεμόντ Οβέρν. «Η γεωλογία της Σαντορίνης έχει μελετηθεί εκτενώς τις τελευταίες δεκαετίες, με αποτέλεσμα να γνωρίζουμε την ιστορία του ηφαιστείου της τα τελευταία 650.000 χρόνια», λέει η κ. Νομικού μιλώντας στην εφημερίδα “Καθημερινή”.
«Ωστόσο η γνώση μας για τα γειτονικά της ηφαίστεια, Χριστιανά και Κολούμπο, είναι περιορισμένη. Το ηφαιστειογενές νησί Χριστιανά, στα νοτιοδυτικά της Σαντορίνης, πιστεύαμε πως ήταν ό,τι απέμεινε από ένα παλαιό ηφαίστειο, χωρίς να μπορούμε να το συνδέσουμε με την ηφαιστειακή ιστορία της περιοχής. Ενώ δεν γνωρίζουμε τίποτα για τις παλαιότερες εκρήξεις του ενεργού υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπο, εκτός από τη βίαιη έκρηξη το 1650».
Στη νέα μελέτη, η επιστημονική ομάδα αξιοποίησε τις σεισμικές έρευνες που πραγματοποιήθηκαν με το γερμανικό ερευνητικό σκάφος RV Poseidon το 2019, αλλά και στοιχεία που είχαν συλλεχθεί τα προηγούμενα έτη. Με βάση αυτά οι επιστήμονες μπόρεσαν να εκτιμήσουν την εποχή που έγιναν μεμονωμένες ηφαιστειακές εκρήξεις και κατέληξαν, όπως αναφέρει ο κ. Πράινε, στο «ότι το σύστημα Χριστιανά – Σαντορίνη – Κολούμπο δημιουργήθηκε σε τέσσερις φάσεις, αρχής γενομένης από το Υστερο Πλειόκαινο (πριν από 2,6 εκατ. χρόνια), πολύ νωρίτερα από ό,τι εκτιμούνταν μέχρι σήμερα με βάση τα επίγεια στοιχεία από τη Σαντορίνη.
Στην πρώτη φάση δημιουργήθηκε το ηφαίστειο στα Χριστιανά, από τη λάβα του οποίου σχηματίστηκαν τα ομώνυμα νησάκια. Στη δεύτερη φάση δημιουργήθηκε το νεοανακαλυφθέν ηφαιστειακό κέντρο που ονομάστηκε Ποσειδών (προς τιμήν του ερευνητικού σκάφους) και άρχισε η πρώιμη φάση του ηφαιστείου Κολούμπο. Στην τρίτη φάση αλλάζει η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην περιοχή, με τη δημιουργία πολλών μικρών ηφαιστειακών κέντρων σε όλη την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων των πρώιμων ηφαιστειακών κέντρων στο Ακρωτήρι και στη βόρεια πλευρά της Σαντορίνης (Περιστέρια). Τέλος, στην τέταρτη φάση (που φθάνει έως τις ημέρες μας) η ηφαιστειακή δράση εστιάζεται στη Σαντορίνη, προκαλώντας μια σειρά από σημαντικές εκρήξεις, χάρη στις οποίες δημιουργήθηκε η εντυπωσιακή καλντέρα». Η δημοσίευση της νέας μελέτης έρχεται λίγες εβδομάδες μετά την έγκριση ενός νέου, πολύ σημαντικού ερευνητικού προγράμματος στην περιοχή.
«Το Διεθνές Πρόγραμμα Διερεύνησης των Ωκεανών» –IODP– είναι μια διεθνής επιστημονική συνεργασία για το θαλάσσιο γεωπεριβάλλον, που θα ενισχύσει την κατανόησή μας για τη Γη μέσω ερευνητικών υποθαλάσσιων γεωτρήσεων. Η πραγματοποίηση του προγράμματος στην Ελλάδα το 2022 είναι ένα κορυφαίο ερευνητικά γεγονός», εξηγεί η κ. Νομικού. «Στο πλαίσιό του θα διανοιχθούν έξι ερευνητικές γεωτρήσεις εντός και εκτός της καλντέρας, προσφέροντας για πρώτη φορά λεπτομερή στοιχεία για την εξέλιξη του ηφαιστειακού συστήματος της περιοχής».
