Με την βοήθεια της Σοφίας Κατσουρού έχουμε έναν μίνι πρόλογο του τι θα διαβάζουμε στο νέο τεύχος του Φλέα όπου πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ο γνωστός αρχαιολόγος Sir Colin Renfrew… Ενας Αγγλος που αγάπησε την Κέρο, αλλά όπως μαθαίνουμε γοητεύτικη από την απλότητα των Απεραθιτών και έφτασε στο σημείο να κάνει πρόταση γάμου στη γυναίκα του στην Απείρανθο (!!!)
Εκείνος (σ.σ. ο Sir Colin Renfrew) αναζητά τα βήματα, τα ίχνη των βημάτων των ανθρώπων πριν από πέντε χιλιάδες χρόνια, κι εμείς βρεθήκαμε να αναζητάμε τα βήματα τα δικά του πριν από πενήντα περίπου χρόνια … όχι οπουδήποτε αλλά στ’ Απεράθου ….
Από τη σελίδα του Κωστή Κατσουρού στα social media
Αιτία μια φράση δική του ξαφνικά μέσα στο ντοκιμαντέρ «Το αίνιγμα της Κέρου» που προβλήθηκε από την ΕΡΤ: «Η Απείρανθος της Νάξου έχει ξεχωριστεί θέση στη ζωή μου». Άραγε είπε και κάτι άλλο που κόπηκε στο μοντάζ; … δεν έχει σημασία …. Αρκεί μια μόνη αναφορά ….
Πώς; Πότε; Με ποιους; Ποια ακριβώς αυτή η σχέση;
Πρόκειται βέβαια για τον Λόρδο Κόλιν Ρενφριου, την Κέρο, την 3η χιλιετία π. Χ. και τ’ Απεράθου της Νάξου τη δεκαετία του 1960.
Ύστερα έρχεται μια συνέντευξή του με αφορμή το δεύτερο ντοκιμαντέρ που είδαμε πρόσφατα «Κέρος το μυστήριο των σπασμένων ειδωλίων», βασισμένο στη δουλειά του εκεί με αποκορύφωμα Cambridge Keros project.
«Στα ταξίδια μου, ιδιαίτερα στην Απείρανθο της Νάξου, γνωρίστηκαν με μια υπέροχη ομάδα νέων ανθρώπων, έχω μνήμες από ολονύκτια πάρτι με πολλούς παραδοσιακού Κυκλαδίτικους χορούς και τη γιορτή των Απόκρεω το 1964. Η Απείρανθος ήταν και παραμένει πολύ ξεχωριστή για εμένα. Έτσι αποφάσισα να διαλέξω ένα μύλο έξω από το χωριό της Απειράνθου ως το ιδανικό ρομαντικό μέρος για να κάνω πρόταση γάμου στην Τζέιν Έουβμπανκ (τώρα Τζέιν Ρένφριου) την οποία είχα συναντήσει στο Κέιμπριτζ και συμμετείχε στις ανασκαφές του Σαλιάγκου το 1964».
Ποια ήταν άραγε η υπέροχη ομάδα νέων ανθρώπων, τότε, που τους θυμάται και τους μνημονεύει μέχρι σήμερα;
Κι αυτές οι Απόκριες του 1964;
Τόσες και τόσες Απόκριες στ’ Απεράθου, τόσοι χοροί, τόσα τραγούδια, τόσες μεταμφιέσεις … γιατί δεν έμεινε κάτι στις διηγήσεις από την παρουσία του Κόλιν Ρένφριου;
Κι μύλος προνομιακός τόπος περιπάτων και συναντήσεων των νέων στ’ Απεράθου, φορτισμένος με αγάπες, όνειρα, και τελικά με μια ακόμα ιστορία αγάπης που διαρκεί μέχρι τα 85 χρόνια και φθάνει μέχρι το Κέιμπριτζ.
Όμως η μαγική δύναμη των λόγων κτυπάει τη φλέβα την μνήμης, μια και μόνη φράση αρκεί για να θυμηθούν κάποιοι ότι κάποτε στο Χωριό, παιδιά οι ίδιοι γνώρισαν τον Κόλιν!!! Κι έτσι αρχίζει να ξετυλίγεται το κουβάρι της θύμησης.
Πολύτιμος οδηγός ο φιλόλογος καθηγητής Νίκος Νανούρης που στο οικογενειακό του περιβάλλον «ανακάλυψε» ανθρώπους που γνώρισαν τον Κόλιν και κάποιοι από αυτούς ανήκαν και στην «υπέροχη ομάδα των νέων ανθρώπων», των φίλων του.
Κάποιοι από αυτούς τους υπέροχους νέους έφυγαν από κοντά μας πάρα πολύ νέοι, ωστόσο υπάρχουν οι μνήμες των δικών τους ανθρώπων, οι διηγήσεις και οι φωτογραφίες τους για να «ζωντανέψουν» αυτά που μέχρι σήμερα ο Κόλιν, ο Λόρδος Ρένφριου, θυμάται στ’ Απεράθου.
Ήταν τότε που έκανε το μεταπτυχιακό του, λένε, έμενε στ’ Απεράθου, ήταν με την Ιωάννα από τότε κι είχε πολλές φιλίες στο Χωριό. Πολύ προσιτός σε όλους, εύθυμος, έκανε βόλτες στο Χωριό, τραγουδούσε τα’ Απεραθίτικα κοτσάκια μ’ αγγλική προφορά, όπως τραγουδούσε και Θεοδωράκη και χόρευε συρτάκι στο γάμο ενός από τους φίλους.
Εξαιρετική η φωτογραφία από την Αποκριά του 1964 στην Πλάτσα, ο ίδιος στο κέντρο ανάμεσα στους φίλους του, μεταμφιεσμένοι ο γιατρός Νίκος Γρατσίας και ο Στέφανος Μπάκαλος. Οι διηγήσεις λένε ότι σ’ αυτή την Αποκριά τον έντυσαν βρακά κι εμφανίστηκε στην Πλάτσα ανάμεσα στους κουδουνάτους και στους παλιάτσους, συμμετείχε στα δρώμενα. Χαμός!
Αγαπούσε πολύ τα ελληνικά φαγητά κι εκτιμούσε ιδιαίτερα την ελληνική φιλοξενία έτσι όπως εκφράζεται ακόμα και χωρίς ιδιαίτερη προετοιμασία: «ήλθε απροειδοποίητα στην Αθήνα κι η μάνα μας δεν είχε προετοιμαστεί και φάγαμε ό,τι είχαμε», θυμάται ο Νίκος Γρατσίας-Μπάκος. «Σαλιάκοι. Κι η μάνα μου ντράπηκε που σέρβιρε τους φτιαστούς σαλιάκους. Κι ο Κόλιν γυρίζει και της λέει ‘Κυρά Κυριακή αυτό είναι το ακριβότερο φαγητό στην Αγγλία’».
Τους φίλους απ’ τα’ Απεράθου τους έβλεπε και στην Αθήνα όπου σπούδαζαν ή εργαζόντουσαν αργότερα αλλά και στην Αγγλία όπου τους φιλοξένησε. Διατηρούν με τη σειρά τους μνήμες από πάρτι στην Αγγλική αρχαιολογική σχολή, ήταν η εποχή του βερμούτ, από τις ομιλίες του στην Αθήνα, απ’ αυτή τη ζωή που όλοι ήταν νέοι, κεφάτοι και ο ίδιος γι’ αυτούς απλά «ο Κόλιν».
Οι υπέροχοι νέοι στις φωτογραφίες μαζί του είναι ο Νικόλας Φλ. Μπάκαλος, ο Γιώργος Ηλία Γρατσίας, ο Στέφανος Κ. Μπάκαλος, ο Μανώλης Αντ. Καστρήσιος (Καστρησομανώλης). Ο Λογοθέτης Εμμ. Ελευθερίου (Τσάρος), ο Σταύρος Εμμ. Κατεινάς (του Γκκιδομανώλη).
Τια αναμνήσεις τους μοιράστηκαν μαζί μας η Βάγια Γ. Γρατσία, η Αργυρώ Μπακάλου-Μπουγιούκα, ο Νίκος Γρατσίας-Μπάκος, ο Γιώργης Μπουγιούκας, ο Μανώλης Μπουγιούκας πάντα μαζί με τον Νίκο Νανούρη.
Ευχαριστούμε!
Βλ. το νέο τεύχος, Φλέα, τ. 68, Οκτώβρης-Δεκέμβρης 2020
