Η συστηματική απομάκρυνση μεγάλου αριθμού ψαριών θηρευτών, όπως ο τόνος και ο μπακαλιάρος καθώς και η υπεραλίευση καρκινοειδών και μαλακίων μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικές αλλαγές. Σταδιακά, οι μεγάλοι οργανισμοί, η βιοποικιλότητα και η δομική ποικιλότητα των οικοσυστημάτων αντικαθίστανται από πιο πρωτόγονες κατηγορίες θαλάσσιων ειδών όπως οι μέδουσες.
Το Παρατηρητήριο Πολιτών του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος, συμβάλλει στις καταγραφές των πληθυσμιακών εξάρσεων μεδουσών – αποδεικνύοντας για άλλη μία φορά ότι η επιστήμη των πολιτών – citizen science – αποτελεί είναι μία ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών για τη βιοποικιλότητα αλλά και για τις απειλές που αντιμετωπίζουν οι θάλασσες μας. Όλοι μαζί μπορούμε και οφείλουμε να συνεργαζόμαστε και να ανταλλάζουμε πληροφορίες έτσι ώστε να μπορέσουμε να κατανοήσουμε αλλά και να επιβιώσουμε στις θάλασσές μας που αλλάζουν.
Από την άνοιξη έως και σήμερα παρατηρούνται πληθυσμιακές εξάρσεις μεδουσών σε διάφορες περιοχές των ελληνικών θαλασσών, κυρίως σε θάλασσες όπου υπάρχει χαμηλός ρυθμός ανανέωσης των νερών, σε συνδυασμό με την έντονη ανθρωπογενή υποβάθμιση. Αυτές οι εξάρσεις είναι αθροιστικό αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, με βασικό την υπεραλίευση και τη συστηματική και εντατική αλιεία μεγάλων ψαριών θηρευτών κατά τις τελευταίες δεκαετίες, με αποτέλεσμα να έχει δημιουργηθεί «οικολογικός χώρος» στα οικοσυστήματα που επιτρέπει στις μέδουσες να ευδοκιμούν.
Εξίσου σημαντική όμως είναι και η γενικότερη επίδραση που προκαλεί η ανθρώπινη δραστηριότητα, όπως οι απορροές από τις εντατικές καλλιέργειες, οι απορροές των πόλεων, αλλά και τα λύματα από τις τουριστικές περιοχές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι καθώς εκατομμύρια Έλληνες και επισκέπτες, μετακινούνται ιδίως του καλοκαιρινούς μήνες στις παράκτιες περιοχές η παρουσία τους προκαλεί ένα ιδιαίτερα έντονο αποτύπωμα στις θάλασσές μας.
Σε συνεργασία με τη Διεθνή Επιτροπή για την Επιστημονική Εξερεύνηση της Μεσογείου CIESM – Mediterranean Science Commission το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος συμμετέχει στη διαμεσογειακή δράση “Jellywatch”. Μέσω της δράσης αυτής γίνεται η συλλογή των στοιχείων σχετικά με τις εξάρσεις μεδουσών σε όλη τη Μεσόγειο.
Στόχος είναι να γίνει μια καλύτερη εικόνα των πληθυσμιακών εξάρσεων των μεδουσών, καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η δράση αυτή πραγματοποιείται χάρη στη συμβολή των τοπικών κοινωνιών, των ψαράδων, ιστιοπλόων, δυτών, κολυμβητών, επισκεπτών και όλων όσων παρατηρούν τις θάλασσες μας με ενδιαφέρον, και στηρίζουν με τις παρατηρήσεις τους αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία.
Στείλτε τις καταγραφές και τις φωτογραφίες σας στο medousa@archipelago.gr και ενημερωθείτε από τη σελίδα https://archipelago.gr/ti-kanoume/thalassia-prostasia/medouses/
