Στον Δαμαριώνα, σήμερα Παρασκευή 29 Νοεμβρίου, στις 19:00, παραμονή του Αγίου Ανδρέα έχουμε …. τηγανιές με λουκουμάδες και τηγανίτες. Για το νέο λάδι και όπως είναι λογικό έχουμε πρόσκληση ” Σας περιμένουμε όλους να τηγανίσουμε, να πιούμε ρακί και να καλωσορίσουμε τον χειμώνα που αντριεύει…”
Τελευταία μέρα του Νοεμβρίου, είναι του Αγίου Ανδρέα, του επονομαζομένου “Τρυποτηγανά”, καθώς τη μέρα της γιορτής του συνηθίζανε να τηγανίζουν τηγανίτες, λαλαγγίτες ή λουκουμάδες και λέγαν πως όποια νοικοκυρά το αμελήσει τούτο το έθιμο θα της τρυπούσε ο άγιος το τηγάνι! Ο τιμώμενος Άγιος ονομάζεται και Αντριάς, αφού αυτές τις μέρες το κρύο αρχίζει ν’ αντρειεύει.
Δεν είναι και παράξενο που η μέρα τούτη συνδυάστηκε με τηγανιτές λιχουδιές, καθώς είναι μέρα γιορτινή που πέφτει σε περίοδο νηστείας και μάλιστα σε μια εποχή που βγαίνει το πρώτο λάδι της χρονιάς. Έτσι κι αλλιώς στα μέρη μας, με το πρώτο λάδι -όπως και με το τελευταίο- συνηθίζαν να φτιάχνουν λουκουμάδες και λαλαγγίτες για να γλυκαθούν και να το εγκαινιάσουν!
Και στο Δαμαριώνα που ξέρουν από … λάδι, δεν θα έχαναν την ευκαιρία. Ο νέος Πολιτιστικός Σύλλογος “Δάμαρις” έχει στήσει πανηγύρι. Και μάλιστα η πρόσκληση είναι ξεκάθαρη “θα τηγανίσουμε, θα πιούμε ρακί και θα καλωσορίσουμε τον χειμώνα που αντριεύει…” και υπάρχει και η σχετική προειδοποίηση ” όποια γυναίκα δεν ψήσει τηγανίτους θα τρυπήσει το τηγάνι…” Οπότε λίγο μετά τις 7 το βράδυ απόψε, οι δρόμοι οδηγούν στα “στεαστά του Παυλή”…
Κάνοντας εμείς μία βόλτα στη Κρήτη,βρίσκουμε το βιβλίο “Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη” όπου ο Νίκος Ψιλάκης αναφέρει: “Όποιος αρκείται στην ανάγνωση των συναξαρικών πηγών ίσως να μην κατανοήσει ποτέ γιατί συνδέθηκε με τα τηγάνια και τις τηγανίτες ο πρωτόκλητος μαθητής του Χριστού, ο ψαράς από τη Βησθαϊδά, που “όργωσε” τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διδάσκοντας το λόγο του Διδασκάλου του. Θα το κατανοήσει μόνον αν θυμηθεί τους ειδικούς διαιτολογικούς κανόνες που ισχύουν κατά τις περιόδους των τεσσαρακοστών (η εορτή του Αγίου Ανδρέα πέφτει μέσα στη σαρακοστή των Χριστουγέννων) και αν παράλληλα παρακολουθήσει τη ζωή των αγροτικών κοινωνιών του ελληνικού χώρου, που αυτήν την περίοδο καταπιάνονται με την (κοπιώδη) συλλογή του ελαιοκάρπου.”
Και συνεχίζει: “….Στα τέλη του μήνα, όμως, έπρεπε να έχουν αλεστεί οι πρώτες ελιές και να έχει φτάσει στο κάθε σπιτικό το καινούριο λάδι. Το τηγάνισμα κατά την ημέρα της γιορτής του Αγίου Ανδρέα (ή την παραμονή) έπρεπε να γίνει με λάδι από την καινούρια σοδειά. Η χρησιμοποίηση του καινούριου ελαιολάδου ενσωμάτωνε μια ιδιαίτερη τελετουργία. Συχνά έχυναν το λάδι στο τηγάνι σταυρωτά λέγοντας μιαν ευχή, όπως “καλοκατάλυτο” ή “και του χρόνου”. Πιθανότατα πρόκειται για απήχηση των απαρχών, της συνήθειας να μοιράζονται οι πρώτοι καρποί της σοδειάς ή να προσφέρονται στους θεούς”.
Ε ένα δίκιο το έχει έτσι δεν είναι; Οπότε; Στον Δαμαριώνα πάμε απόψε
