Ανεμογεννήτριες, ύψους έως 198,5 μ. (!), σχεδιάζεται (σε όριο πέντε ετών) να εγκατασταθούν στις ακατοίκητες νησίδες Κούνουποι, Σύρνα, Πλακίδια, Μεσονήσι, Μεγάλο Σοφράνο, Παχειά Ανάφης, Μακρά, Λιάδι, Κίναρος, Λέβιθα, Οφιδούσσα, Κανδελιούσσα, Περγούσσα, Παχειά Νισύρου των Δήμων Νισύρου, Αστυπάλαιας, Λέρου και Ανάφης – Τι σημαίνει αυτό για το οικοσύστημα του Αιγαίου .
Απ’ ό,τι φαίνεται, ο οδοστρωτήρας της επέλασης των βιομηχανικών αιολικών δεν σαρώνει μόνο τις βουνοκορφές απ’ άκρη σ’ άκρη σε ολόκληρη τη χώρα. Στον εξαιρετικά περιορισμένο χώρο 14 προστατευόμενων ακατοίκητων νησίδων του νότιου Αιγαίου, στον θαλάσσιο χώρο μεταξύ Κυκλάδων και Δωδεκανήσων, γνωστών στην επιστημονική κοινότητα ως τα «Γκαλαπάγκος της Μεσογείου» καθώς είναι τα τελευταία καταφύγια της άγριας ζωής, σχεδιάζεται η εγκατάσταση 3 Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) συνολικής ισχύος 486 MW, που θα περιλαμβάνουν 106 βιομηχανικού μεγέθους ανεμογεννήτριες (Α/Γ).
Το έργο, που χωροθετείται εξ ολοκλήρου σε 10 περιοχές του δικτύου Natura 2000, 4 Ειδικές Ζώνες Διατήρησης και 6 Ζώνες Ειδικής Προστασίας, έχει προκαλέσει την καθολική εναντίωση περιβαλλοντικών οργανώσεων και επιστημονικών φορέων.
Η απομόνωση και η απουσία ανθρώπινων δραστηριοτήτων καθιστούν τις μικρές απομακρυσμένες νησίδες του Αιγαίου πολύτιμα καταφύγια για ολόκληρες αποικίες σπάνιων πουλιών και για την ανάπτυξη μοναδικών μορφών ζωής, έχουν δηλαδή υψηλή οικολογική αξία.
Οι ανεμογεννήτριες, ύψους 150 έως 198,5 μ. (!), σχεδιάζεται να εγκατασταθούν στις ακατοίκητες νησίδες Κούνουποι, Σύρνα, Πλακίδια, Μεσονήσι, Μεγάλο Σοφράνο, Παχειά Ανάφης, Μακρά, Λιάδι, Κίναρος, Λέβιθα, Οφιδούσσα, Κανδελιούσσα, Περγούσσα, Παχειά Νισύρου των Δήμων Νισύρου, Αστυπάλαιας, Λέρου και Ανάφης.
Τα συνοδευτικά έργα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την κατασκευή 70 χιλιομέτρων οδικού δικτύου, 14 λιμανιών, 14 ελικοδρομίων, πλήθους κτιρίων, δεξαμενών κ.λπ. και την εγκατάσταση μόνιμου έντονου φωτισμού τη νύχτα. Οι εργασίες κατασκευής αναμένεται να διαρκέσουν πέντε ολόκληρα χρόνια.
Σκοπός των 3 ΑΣΠΗΕ που προτίθεται να κατασκευάσει η ελληνικών συμφερόντων εταιρεία Κυκλαδικά Μελτέμια Α.Ε,. η οποία ανήκει στον όμιλο Eunice Energy Group, είναι η εκμετάλλευση του αιολικού δυναμικού του νοτίου Αιγαίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας η οποία στη συνέχεια θα διοχετεύεται στο Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ).
Πρωτοφανές έργο
Πρόκειται για ένα φαραωνικό έργο που θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική βλάβη και θα αλλοιώσει οριστικά τον χαρακτήρα των νησίδων, θα καταστρέψει προστατευόμενους οικότοπους και θα οδηγήσει στην εξαφάνιση ολόκληρες αποικίες από προστατευόμενα είδη πουλιών και άλλα σπάνια ή/και ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας, κάποια από τα οποία ζουν αποκλειστικά στις νησίδες αυτές.
Παρ’ όλα αυτά, η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ) που τη συνοδεύει καταλήγουν στο εξωφρενικό συμπέρασμα των «ασθενών» επιπτώσεων στις μέχρι τώρα ανέγγιχτες νησίδες.
Επιπλέον, το έργο μπορεί να χαρακτηριστεί πρωτοφανές, αφού για πρώτη φορά σχεδιάζεται ολόκληρο (Α/Γ, δρόμοι, συνοδά έργα κ.ά.) εντός του πυρήνα προστατευόμενων περιοχών, ενώ εξαφανίζει το βασικό χαρακτηριστικό για το οποίο οι νησίδες είναι προστατευόμενες: την απουσία ανθρώπινων δραστηριοτήτων!
«Επί χιλιάδες χρόνια η μόνη ανθρώπινη παρουσία στις νησίδες ήταν ο περιστασιακός ψαράς, ο εποχικός βοσκός κατσικιών, ίσως κάποιος καλόγερος ή φαροφύλακας. Πιο πρόσφατα, στις ακατοίκητες νησίδες ανεβαίνουν ερευνητές για μικρό χρονικό διάστημα και φεύγουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Σήμερα, όμως, οι επισκέπτες γίνονται ολοένα περισσότεροι λόγω των πολυάριθμων σκαφών αναψυχής και του GPS. Ωστόσο, κανείς δεν περίμενε ότι θα υπήρχαν προτάσεις για τόσο ισοπεδωτικές επενδύσεις, όπως εγκατάσταση ΑΣΠΗΕ στις νησίδες, ως μια δήθεν ευφυής πρόταση “αξιοποίησης ενός άχρηστου τόπου”. Βρισκόμαστε, λοιπόν, σε μια κρίσιμη καμπή για το μέλλον των ακατοίκητων νησίδων και για πρώτη φορά είναι ορατή η τελειωτική καταστροφή των τελευταίων καταφυγίων της άγριας φύσης στα αρχιπελάγη», αναφέρει στη σχετική γνωμάτευσή του για το έργο ο Φορέας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κυκλάδων.
Η κατασκευή και λειτουργία των αιολικών και η συνεχής ανθρώπινη παρουσία στις νησίδες απειλούν άμεσα με πρόσκρουση, εκτοπισμό και καταστροφή ενδιαιτήματος όλα τα προστατευόμενα είδη πουλιών που ζουν σε αυτές.
Συγκεκριμένα, περισσότερα από 650 ζευγάρια Μαυροπετρίτη σε 12 νησίδες (άνω του 4,5% του παγκόσμιου πληθυσμού), 120-160 ζευγάρια Αιγαιόγλαρου σε 6-8 νησίδες (άνω του 20% του ελληνικού πληθυσμού), εκατοντάδες (πιθανώς πάνω από 1.000) ζευγάρια Αρτέμη και Μύχου σε τουλάχιστον 5 νησίδες, πολλές δεκάδες ζευγάρια Θαλασσοκόρακα σε 10 νησίδες και τουλάχιστον ένα ζευγάρι Σπιζαετού.
Επίσης, αναμένεται να προκληθούν σημαντικές αρνητικές έως ανεπανόρθωτες επιπτώσεις στα προστατευόμενα από ευρωπαϊκή οδηγία φυσικά οικοσυστήματα και είδη φυτών, αλλά και σε πολλά ενδημικά και μοναδικά φυτικά είδη των βραχονησίδων.
Η τυχόν εγκατάσταση των βιομηχανικών αιολικών αναμένεται να επιφέρει τον εκτοπισμό αποικιών Ασημόγλαρων, του πιο κοινού είδους γλάρου, και τη διασπορά τους στις γειτονικές νησίδες, γεγονός που θα επιβαρύνει τις αποικίες σπανιότερων ειδών, όπως των Αιγαιόγλαρων. Κι ακόμη, τη δημιουργία ενός κάθετου «φράγματος» Α/Γ πάνω στον μεταναστευτικό διάδρομο αρπακτικών πουλιών στη νησίδα Λέβιθα με την τοποθέτηση 30 Α/Γ συνολικού ύψους (πύργος + πτερύγιο) σχεδόν 200 μέτρων.
Η μεταφορά με πλοία των υλικών που θα απαιτηθούν ανοίγει την πόρτα για την εισαγωγή χερσαίων θηρευτών, όπως οι αρουραίοι, με ολέθριες συνέπειες για τα αυγά και τους νεοσσούς των πουλιών ή ακόμη την εισαγωγή ξενικών ειδών (ακούσια αλλά και με φυτεύσεις) που εκτοπίζουν τα ντόπια είδη.
«Θεσμική λαθροχειρία»
Κι όμως, αυτό το τόσο εμφανώς καταστροφικό έργο δεν απορρίφθηκε εξ αρχής, παρ’ όλο που η αρχική ιδέα γι’ αυτό βασίστηκε στην άκρως εσφαλμένη εντύπωση ότι οι νησίδες είναι άχρηστες, άρα μπορούν να γίνουν εξέδρες για ανεμογεννήτριες.
Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και η Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση (ΕΟΑ) που κατέθεσε η κατασκευάστρια εταιρεία και βρίσκονται στο στάδιο της αξιολόγησης, μολονότι αναγνωρίζουν τα προβλήματα, καταλήγουν σε εκτίμηση «ασθενών» επιπτώσεων. Πρόκειται για μια «επιστημονική και θεσμική λαθροχειρία», επισημαίνει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.
Κι αυτό γιατί:
◼ Τίθενται αυθαίρετα κριτήρια και συγκεκριμένα τα 300 μέτρα ως ελάχιστη απόσταση ασφαλείας των Α/Γ από τις αποικίες Μαυροπετρίτη, παρ’ όλο που αυτή η απόσταση δεν τεκμηριώνεται από καμία επιστημονική έρευνα. Τίθενται απολύτως αυθαίρετα, διότι εάν οριζόταν μεγαλύτερη απόσταση δεν θα ήταν εφικτή η χωροθέτησή τους στις μικρές αυτές νησίδες. Η διεθνώς αποδεκτή απόσταση ασφαλείας είναι τουλάχιστον δεκαπλάσια.
◼ Αγνοούνται κρίσιμα δεδομένα λόγω της προχειρότητας της έρευνας. Στις περισσότερες νησίδες αφιερώθηκαν μόνο λίγες ώρες έρευνας. Χτυπητό παράδειγμα είναι η άγνοια για την τεράστια αποικία Αρτέμη στις νησίδες της Ανάφης.
◼ Αγνοούνται ουσιώδη στοιχεία της οικολογίας ειδών. Για παράδειγμα, σημειώνουν ότι οι Αρτέμηδες και οι Μύχοι δεν θα επηρεαστούν επειδή φωλιάζουν «χαμηλά» στις νησίδες, ενώ τα πουλιά κάθε βράδυ πετούν κυκλικά σε πυκνές συγκεντρώσεις πάνω από αυτές.
◼ Χρησιμοποιούνται άσχετα και αστήρικτα με τις προδιαγραφές εκπόνησης των ΜΠΕ και ΕΟΑ επιχειρήματα, όπως η «οικονομική ανάπτυξη» και οι «εθνικοί λόγοι».
Αν και στις μελέτες προτείνεται η εφαρμογή επανορθωτικών μέτρων μετριασμού των επιπτώσεων στα προστατευόμενα είδη από τη λειτουργία των ΑΣΠΗΕ, στην πράξη αυτό είναι ανέφικτο. Για τον Αιγαιόγλαρο και τον Θαλασσοκόρακα το σύστημα ραντάρ που προτείνεται δεν μπορεί να λειτουργήσει διότι τα πουλιά πετούν χαμηλά και δεν εντοπίζονται. Ο Μαυροπετρίτης πετά συνεχώς και σε μεγάλους αριθμούς πάνω και γύρω από τις νησίδες.
Αν το σύστημα λειτουργεί με ραντάρ και παύση των Α/Γ, τότε αυτές θα πρέπει να είναι ακίνητες κατά τη διάρκεια της ημέρας από Μάιο έως Οκτώβριο και κατά τη διάρκεια της νύχτας από Μάρτιο έως Οκτώβριο. Πέραν του ότι ο φωτισμός είναι ασύμβατος στις αναπαραγωγικές αποικίες όλων των ειδών -και ιδιαίτερα καταστροφικός ο φωτισμός τη νύχτα- δεν μετριάζεται, διότι είναι υποχρεωτικός για λόγους ασφαλείας, όπως απαιτεί η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας.
Κάποιες από τις νησίδες είναι χαρακτηρισμένες ως Καταφύγια Αγριας Ζωής και άλλες ως Τοπία Ιδιαίτερου Κάλλους που υπόκεινται σε ισχυρό νομικό πλαίσιο προστασίας το οποίο ορίζει σαφώς τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες και αποκλείει την εγκατάσταση του συνόλου των υποδομών του σχεδιαζόμενου έργου. Είναι άξιο απορίας ότι οι μελέτες αγνοούν ή αποκρύπτουν το εν λόγω περιοριστικό νομικό πλαίσιο.
Εργοτάξια
Για να γίνει κατανοητό το τερατώδες εύρος των σχεδιαζόμενων έργων και της ανεπανόρθωτης καταστροφής που θα επιφέρουν, αξίζει να σημειωθεί ότι για τις 50 ανεμογεννήτριες που θα εγκατασταθούν (τύπου VESTAS) ο όγκος του κάθε θεμελίου θα είναι περίπου 350 κυβικά μέτρα, το βάθος θεμελίωσης περίπου 2,7 μέτρα, ενώ η απαιτούμενη εκσκαφή για τη θεμελίωση είναι 1.400 κυβ. μέτρα ανά Α/Γ. Για τις υπόλοιπες 56 (τύπου ENERCO) ο όγκος εκάστου θεμελίου είναι περίπου 1.400 κυβ. μέτρα, το βάθος θεμελίωσης περίπου 3,5 μ. Και η απαιτούμενη εκσκαφή για τη θεμελίωση είναι περίπου 2.650 κυβ. μέτρα ανά Α/Γ.
Σε ό,τι αφορά τα λιμενικά έργα που σχεδιάζονται, για τις τρεις μεγαλύτερες νησίδες (Λέβιθα, Κίναρος και Σύρνα) θα έχουν επιφάνεια 18.000 τ.μ. το καθένα, ενώ προβλέπεται κρηπίδωμα συνολικού μήκους 180 μ. για την πλαγιοδέτηση πλοίων μήκους μέχρι 200 μ. Στις λοιπές λιμενικές εγκαταστάσεις η επιφάνεια των έργων θα ανέρχεται στα 2.500 τ.μ., ενώ το κρηπίδωμα μήκους 50 μ. θα εξυπηρετεί σκάφη μήκους μέχρι 50 μ.
Τα λιμενικά έργα και οι βοηθητικοί-υποστηρικτικοί χώροι που προβλέπονται να κατασκευαστούν σε κάθε νησίδα περιλαμβάνουν εργοτάξια, χώρους απόθεσης Α/Γ, χώρους απόθεσης υλικών και αδρανών, χώρους ενδιαίτησης προσωπικού, 57 δεξαμενές καυσίμων συνολικής χωρητικότητας 100.000 λίτρων και δεξαμενές νερού.
Για το τσιμέντο για την κατασκευή σκυροδέματος θα μεταφερθούν σε κάθε νησίδα δεξαμενές αποθήκευσης τσιμέντου (σιλό), περίπου 155, χωρητικότητας 100 τόνων. Επιπλέον, στο σύνολο των 14 νησίδων αναμένεται να γίνουν εκσκαφές 2.738.399 κυβ. μέτρων. Μεγάλο ποσοστό εξ αυτών (1.811.554 κυβ. μέτρα) θα χρησιμοποιηθεί ως υλικό επιχώσεων.
Την προστασία των 14 προστατευόμενων νησίδων από την επικείμενη χωροθέτηση των καταστροφικών έργων ζητούν από τον πρωθυπουργό και την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με κοινή τους επιστολή οι περιβαλλοντικές Οργανώσεις ΑΝΙΜΑ, ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, ΑΡΧΕΛΩΝ, Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Οριβολογική Εταιρεία, Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, ΚΑΛΛΙΣΤΩ, MEDASSET, MOm/Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας, καθώς και η Ελληνική Ερπετολογική Εταιρεία και η Ελληνική Οικολογική Εταιρεία.
Το ίδιο ζητούν η Ελληνική Βοτανική Εταιρεία, η Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, επιστήμονες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Οι παραπάνω φορείς ενώνουν τη φωνή τους με τους κατ’ εξοχήν αρμόδιους Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Κυκλάδων και Δωδεκανήσου, που έχουν ήδη γνωμοδοτήσει αρνητικά και έχουν απορρίψει συλλήβδην τα έργα, ενώ η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία έχει επίσης τεκμηριώσει με πολυσέλιδη έκθεση ότι το έργο πρέπει να απορριφθεί συλλήβδην.
Για το θέμα πρόκειται να γίνει ενημέρωση στην ελληνική και διεθνή επιστημονική κοινότητα, καθώς και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Με πληροφορίες από την “Εφημερίδα των Συντακτών”
