Τo ωκεανογραφικό σκάφος «RV Poseidon», βρέθηκε στην Σαντορίνη και στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος “THESEUS” – Μελετά για πρώτη φορά τη γένεση τσουνάμι από υποθαλάσσιες ηφαιστειακές εκρήξεις.
Η Εύη Νομικού είχε προχθές την (πολύ) πρωινή βάρδια. Στο πλοίο επικρατούσε απόλυτη ησυχία. Η ωκεανογράφος έμεινε για λίγο να κοιτάζει την ήρεμη θάλασσα. Τι αναπάντεχο δώρο ήταν αυτός ο καλοκαιρινός καιρός τέλη Οκτωβρίου! Μόνο με τέτοια νηνεμία θα μπορούσε να ολοκληρωθεί όπως ακριβώς πρέπει αυτή η απαιτητική ωκεανογραφική αποστολή.
Της Λίνας Γιαννάρου (Kathimerini.gr)
Η επίκουρη καθηγήτρια Φυσικής Γεωγραφίας – Γεωλογικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών ταξιδεύει εδώ και δέκα ημέρες με το ωκεανογραφικό σκάφος «RV Poseidon» βορειοανατολικά της Σαντορίνης. Το πλήρωμα συμπληρώνουν επιστήμονες από το Helmholtz Centre for Ocean Research Kiel (GEOMAR), το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου και το Πανεπιστήμιο της Μπολόνιας. Στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος THESEUS, με επικεφαλής τον δρα Jens Karstens (GEOMAR), μελετούν τη γένεση τσουνάμι από υποθαλάσσιες ηφαιστειακές εκρήξεις, καθώς και το υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπου πραγματοποιώντας σεισμικές καταγραφές.
«Είναι η πρώτη φορά που γίνεται σεισμικό 3D πείραμα σε ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο στην Ελλάδα», λέει η κ. Νομικού, που εξηγεί ότι για τον σκοπό αυτόν έξι υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι έχουν «αγκυροβολιστεί» γύρω από το ηφαίστειο του Κολούμπου (πρόκειται για το πλέον ενεργό υποθαλάσσιο ηφαίστειο στην Ευρώπη – με εντελώς διαφορετικό μαγματικό θάλαμο από το ηφαίστειο της Σαντορίνης) και, με χρήση ακουστικών κυμάτων, θα δώσουν τρισδιάστατες σεισμικές απεικονίσεις του ηφαιστείου. Ο κ. Karstens λέει: «Τα ακουστικά κύματα διεισδύουν στο ηφαίστειο δίνοντάς μας τη δυνατότητα να δούμε τις ακριβείς του διαστάσεις και τι γίνεται μέσα του. Για πρώτη φορά, μάλιστα, τοποθετήθηκε σεισμογράφος μέσα στο ηφαίστειο. Μέχρι τώρα, όταν κάναμε σεισμικά πειράματα, μπορούσαμε να δούμε τι γίνεται κάτω από τον υποθαλάσσιο πυθμένα σε δύο διαστάσεις. Τώρα έχουμε τη δυνατότητα να δούμε την τρισδιάστατη απεικόνισή του με μεγάλη λεπτομέρεια». Το ωκεανογραφικό σκάφος «σέρνει» πίσω του πάνω από 30 καλώδια – έστω και μια μικρή θαλασσοταραχή θα εμπόδιζε τη σωστή καταγραφή των δεδομένων.
Το υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπου εξερράγη το 1650. Η έκρηξη αυτή δημιούργησε έναν τεράστιο κρατήρα με πλάτος 2.500 μ. και βάθος 500 μ., ενώ προκάλεσε παλιρροϊκό κύμα (τσουνάμι) που έπληξε τις ανατολικές και νότιες πλευρές της Σαντορίνης. Κύριο αντικείμενο μελέτης της ερευνητικής αποστολής είναι η γένεση των τσουνάμι ως αποτέλεσμα υποθαλάσσιων ηφαιστειακών εκρήξεων, πεδίο που δεν έχει μελετηθεί εντατικά. Ωστόσο, ένας άλλος σκοπός της είναι η απόκτηση 2D σεισμικών προφίλ μέσα από την καλδέρα της Σαντορίνης, αλλά και περιμετρικά του ηφαιστείου, μέχρι και τη λεκάνη της Αμοργού, που θα συμπληρώσουν τα υπάρχοντα σεισμικά δεδομένα για την ερευνητική πρόταση των υποθαλάσσιων ερευνητικών γεωτρήσεων, η οποία έχει υποβληθεί στο Διεθνές Πρόγραμμα Ερευνητικών Γεωτρήσεων (IODP). Στόχος της πρότασης αυτής είναι η μελέτη και η κατανόηση της ηφαιστειο-τεκτονικής εξέλιξης της «πιο ενεργού» περιοχής του ελληνικού ηφαιστειακού τόξου, στην περιοχή των Χριστιανών – Σαντορίνης – Αμοργού. Οι γεωτρήσεις έχουν προγραμματιστεί να γίνουν το 2023.
Η ωκεανογραφική αποστολή θα διαρκέσει έως τις 28 Οκτωβρίου, ενώ οι επιστήμονες επεξεργάζονται τα σεισμικά δεδομένα κατά τη διάρκεια του πλου και τα συνδέουν με τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα που έχουν συλλεχθεί από προηγούμενες ωκεανογραφικές αποστολές για τη σωστότερη ερμηνεία των αποτελεσμάτων.
