Ελληνικός Τύπος: Τα πιο συνηθισμένα (Πάντοια) λάθη (σφάλματα)

Τα πιο συνηθισμένα λάθη που συναντάμε στον Ελληνικό Τύπο… Με την πένα του Κώστα Λεβογιάννη 

“ο ασκός του Αιόλου” και όχι “οι ασκοί του Αιόλου” (έκφραση που έρχεται από του Ομήρου Οδύσσεια),  ή “γλώσσα λανθάνουσα τ’ αληθή λέγει” και όχι “γλώσσα λανθάνουσα την αλήθειαν λέγει”, ή και το ” διά του λόγου το ασφαλές” και όχι “διά του λόγου το αληθές” αλλά και το “εκ των ων ουκ άνευ” και όχι “εκ των ουκ άνευ”…. Εχει και συνέχεια ” μέτρον άριστον” και όχι “παν μέτρον άριστον” που μας άφησε ως κληρονομία ο Κλεόβουλος..

Τι θέλουμε να πούμε; Πολύ απλά ότι  η ορθογραφία δεν είναι το δυνατό σημείο πολλών, καθώς η γλώσσα μας είναι ιδιαιτέρως δύσκολη και πολύπλοκη. Κι έτσι τα παροράματα δεν λείπουν όταν γράφουμε ή όταν μιλάμε, καθώς αμφιβάλλουμε συχνά για την ορθότητα των λεγομένων μας. Και δεν είναι φυσικά μόνο η ορθογραφία, καθώς θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και τη σύνταξη ή τη φωνολογική απόδοση των λέξεων, όταν δεν κάνουμε λάθη από άστοχη επιλογή λέξεων ή κατακρεουργούμε φράσεις την ακριβή σημασία των οποίων αγνοούμε συχνά. Ιδιαίτερα δε όταν μιλάμε για λέξεις που μοιάζουν φωνολογικά, μορφολογικά ή σημασιολογικά μεταξύ τους, τότε τα κάνουμε συνήθως μαντάρα, καθώς οι διαφοροποιήσεις μεταξύ τους είναι λεπτές και εξόχως… φιλολογικές.

Θέλετε άλλο παράδειγμα; αίσθημα (η αντίδραση που προέρχεται από εσωτερικό ή εξωτερικό ερέθισμα) και συναίσθημα (το προσωπικό βίωμα, η εσωτερική κατάσταση που βιώνουμε), αντιπρόσωπος (άτομο εξουσιοδοτημένο να ενεργεί για λογαριασμό άλλου) και εκπρόσωπος (αυτός που αντιπροσωπεύει ένα καλλιτεχνικό ρεύμα, ένα κόμμα, έναν σύλλογο κτλ.) απόμαχος (απόστρατος, συνταξιούχος) και παλαίμαχος (έμπειρος στον πόλεμο ή, μεταφορικά, πολύ ικανός σε κάποιον τομέα) και γιατί εμπειρία (βίωμα) και πείρα (σύνολο από εμπειρίες) αλλά και ένοικος (αυτός που κατοικεί σε συγκεκριμένο οίκημα) και κάτοικος (αυτός που διαμένει σε έναν τόπο)… 

Με την αρωγή του Κώστα Λεβογιάννη θα κάνουμε ένα ταξίδι στο χώρο του Ελληνικού Τύπου και δη του Κυκλαδικού (σ.σ. φοβόμαστε τη στιγμή που θα αναφερθεί σε παραδείγματα από τη δική μας ιστοσελίδα) Τύπου, έντυπου και ηλεκτρονικού, εκεί όπου τα διαμάντια είναι παντοτινά όπως θα έλεγαν και οι φίλοι του Κινημαγράφου. Τίτλος του …ταξιδικού “Στα άδυτα του Τύπου, τα Πάντοια σφάλματα” και δώστε ιδιαίτερη προσοχή… 

     “Στα  πονήματα υπό τον ως άνω τίτλο (σ.σ. “Στα άδυτα του Τύπου) θα εξετάζομε πτυχές που συγκροτούν τη στάθμη της ποιότητος της δημοσιογραφικής γραφής στον Ελληνικό και Κυκλαδικό τύπο, ήτοι τα κοινότερα και συχνότερον απαντώμενα σφάλματα κατά τη χρήση της – κατά τον ισόθεο Όμηρο – αμήτορος και θεαγωγού Ελληνικής Γλώσσης, εξ επόψεως γραμματικής, συντακτικού και λογικής ευσταθείας ή καταλληλότητος λέξεων ή εκφράσεων διατυπουμένων σε κείμενα του τε γραπτού και ηλεκτρονικού Τύπου.

Υπό τον τίτλο αυτό υποκρύπτεται και η άλλη όψη του νομίσματος, δηλαδή ο αφελληνισμός της γλώσσης, όπως αυτός προσδιορίζεται από το οσημέραι ογκούμενο κύμα εισβολής ξένων λέξεων ή εκφράσεων στο ελληνικό λεξιλόγιο. 

   Εγκαινιάζομε, σήμερα, την έρευνά μας με άρθρο της εφημερίδας «ΚΥΚΛΑΔΙΚΗ»  της 22^ας  Ιουλίου 2019 το οποίο υπογράφει ο εκδότης αυτής Παναγιώτης Καρανίκας.

   Στο κείμενο αυτό (το οποίον αποστέλλομεν αυτούσιον) παρατηρούμε τρία (3) σημαντικότατα σφάλματα που σχετίζονται με την χρήση του Έλληνος Λόγου και δύο (2)  με το μέγα θέμα της προσπάθειας (εκουσίας  ή  ακουσίας) να τεθεί εκποδών η αμήτωρ κα θεαγωγός Ελληνική Γλώσσα και αντ΄ αυτής να επικρατήσει ολίγον κατ΄ ολίγον  η Αγγλική, το κύρος της οποίας εν σχέσει  προς την Ελληνική, ομοιάζει σε μέγεθος και σε πλούτο με ένα κώνωπα εν συγκρίσει προς ένα ελέφαντα .

1. Η ατζέντα (εκ της λατινικής λέξεως agenda) = η ημερησία διάταξη
2. Φετεινό καλοκαίρι: Το ορθόν είναι να γραφεί το επίθετο «φετινό ( με ι και όχι ει)  εφετινό , όπερ σημαίνει « το του τρέχοντος έτους».

Κανονικώς  η λέξη εφέτος έπρεπε να γραφεί «επ΄  έτος». Παρ΄ όλα αυτά γράφεται -με τον λεγόμενο αναλογικό σχηματισμό- εφέτος. Αντιθέτως στις λέξεις «επέτειος και «επετηρίς»  το  π  προ του ψιλουμένου ε παραμένει π. (όρα και Δημ. Δημητράκον «ΝΕΟΝ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΚΟΝ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ»  (σελ. 584) και Γεώργιον Μπαμπινιώτην «ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ» (σελ.523).

Άλλως, το «φέτος» και «φετεινός» ομοιάζει μάλλον με …τυρί φέτα, παρά με το έτος.

         3. Μπούλιγκ (bullying = εκφοβισμός). Εκεί φθάσαμε να προτιμούμε την αγγλική λέξη (και δη γραμμένη με ελληνικά γραμματα ) αντί της ελληνικής Μάλιστα δε, εκ του αρχαιοτάτου (απαντωμένου και στη Νέα Ελληνική) ρήματος φοβέομαι=φοβούμαι  είναι γνωστή η φράση:  «φοβοῦ  τούς Δαναούς καί δῶρα φέροντας».

          4. «Βάζει το κούτελο της μπροστά»…

Η λέξη κούτελο είναι Ελληνική της Δημοτικής και σημαίνει «μέτωπον» στον καθαρεύοντα λόγο. Προτιμούμε το «μέτωπον» για να αναμιμνησκόμεθα και του Μεγάλου φιλοδόφου Πλάτωνος , ο οποίος ήτο γνωστός με το παρωνύμιο «ευρύστερνος και μετωπίας».

            5. Τέλος, στην ίδια σελίδα (2) υπάρχει η λέξη τεράστιος που σημαίνει : ο συνδεόμενος με το τέρας (το τεράστιον = το άκρως υπερμέγεθες, το έχον διαστάσεις τέρατος).

Υ.γ. Στο επόμενο θα αναλύσομε τη λέξη «Τύπος» που συνδέεται με το ρήμα «τύπτω» που σημαίνει κτυπώ, πιέζω (Press στην Αγγλική και Pressroom = η αίθουσα τύπου. Όρα και την φράση : Επί του πιεστηρίου).

Κωστής (ελληνιστί : Ευστάθιος) Στυλ. και Καλλ. Λεβογιάννης

Οικονομολόγος –δημοσιογράφος

εκ  του Αθήνησι Πανεπιστημίου

levos@otenet.gr