Η 10η Οκτωβρίου σηματοδοτεί την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας και φέτος είναι αφιερωμένη στους νέους και τα προβλήματά τους – Η ψυχίατρος Ευαγγελία Μπέλλου – Μπαρότση καταθέτει την άποψή της για τα ζητήματα που κυρίως αφορούν τους νέους με αναφορά στην κατάθλιψη (και όχι μόνο)
Εφέτος η 10η Οκτωβρίου είναι αφιερωμένη στην ψυχική υγεία των νέων. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι οι σοβαρές ψυχικές διαταραχές φέρουν τεράστιο κόστος προσωπικό, κοινωνικό, οικονομικό, ότι τουλάχιστον οι μισές από αυτές εμφανίζονται στην ηλικία των 14 ετών και περίπου το 75% αυτών έως την ηλικία των 24 ετών, αλλά κι επειδή η προαγωγή και προστασία της υγείας τους έχει οφέλη όχι μόνο βραχυ- αλλά και μακροπρόθεσμα, με υγιείς ανθρώπους, ικανούς να συνεισφέρουν περισσότερο στην εργασία, την οικογένεια και την κοινωνία γίνεται εύκολα αντιληπτή η μεγάλη σημασία της ψυχικής υγείας του συγκεκριμένου ηλικιακού φάσματος.
Της Ευαγγελίας Μπέλλου – Μπαρότση (#)
Μερικές από τις κοινές και σοβαρές ψυχικές διαταραχές αυτής της ηλικίας είναι η μείζονα κατάθλιψη, η διπολική διαταραχή και η σχιζοφρένεια, ενώ μείζον πρόβλημα της παγκόσμιας δημόσιας υγείας αποτελεί και η αυτοκτονία.
Η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή διαταραχή της διάθεσης που μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που κάποιος σκέφτεται, νιώθει και λειτουργεί στην καθημερινή του ζωή. Όταν κάποιος είναι καταθλιπτικός μπορεί να αισθάνεται απελπισία, αίσθημα αβοήθητου, θυμό, μπορεί να παραπονείται ότι κανείς δεν τον καταλαβαίνει. Μπορεί να παρουσιάζει ευσυγκινησία, ευερεθιστότητα, επιθετικότητα, ανησυχία, διέγερση, απόσυρση από φίλους και οικογένεια, απώλεια ενδιαφερόντων, έλλειψη ενθουσιασμού και κινήτρων, δυσκολία στη συγκέντρωση, πτωχή σχολική επίδοση, αίσθημα αναξιότητας κι ενοχών, αλλαγές στην πρόσληψη τροφής ή στον ύπνο, κόπωση ή απώλεια ενέργειας, ανεξήγητους πόνους (κεφαλαλγία/επιγαστραλγία), μεγάλη ευαισθησία στην αρνητική κριτική/απόρριψη, σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονική συμπεριφορά.
Η διπολική είναι κι αυτή μια διαταραχή της διάθεσης, η οποία χαρακτηρίζεται από την παρουσία επεισοδίων μανιακών ή/και καταθλιπτικών ή μικτών (ταυτόχρονη παρουσία μανιακών και καταθλιπτικών σημείων και συμπτωμάτων). Αυτά τα επεισόδια διαρκούν μία εβδομάδα, δύο ή μερικές φορές περισσότερο και τα συμπτώματα είναι παρόντα καθημερινά, το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Κατά τη διάρκεια ενός μανιακού επεισοδίου ένας έφηβος ή νεαρός ενήλικας αισθάνεται μεγάλη ευφορία ή δυσφορία, μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευερέθιστος, μιλάει πολύ γρήγορα για πολλά διαφορετικά θέματα, παρουσιάζει δυσκολία στη συγκέντρωση και την εστίαση της προσοχής του, προβλήματα με τον ύπνο του, χωρίς, ωστόσο αίσθημα κόπωσης, μιλάει ή σκέφτεται πιο συχνά το sex, μπορεί να έχει άρση αναστολών και να κάνει πράγματα ανόητα, ασυνήθιστα ή επικίνδυνα, για τα οποία μπορεί αργότερα να μετανιώσει.
Όσο για τη σχιζοφρένεια συνήθως εκδηλώνεται στην ηλικία μεταξύ 16 και 30 ετών. Οι πάσχοντες μπορεί να χάσουν την επαφή με ορισμένες πλευρές της πραγματικότητας και να παρουσιάσουν διαταραχές της αντίληψης (πχ ψευδαισθήσεις), της σκέψης (σκέψεις παράξενες ή δυλειτουργικές), κινητικές (συνήθως ανησυχία/διέγερση), του συναισθήματος (πχ συναισθηματική επιπέδωση, απροσφορότητα, αλογία, αβουλησία, απάθεια, ανηδονία), γνωσιακά ελλείμματα (πχ δυσκολία στη συγκέντρωση και την προσοχή, προβλήματα μνήμης) και λειτουργικότητας.
Η αυτοκτονία και οι αυτοτραυματισμοί νέων ανθρώπων αποτελούν επίσης ένα σοβαρό και κοινό πρόβλημα. Ειδικά για τους νέους η αυτοκτονία είναι η 2η αιτία θανάτου και είναι απολύτως αποτρέψιμη. Ως αυτοκτονία ορίζεται ο εκ προθέσεως θάνατος ενός ατόμου από το ίδιο του το χέρι, ενώ οι αυτοτραυματισμοί αναφέρονται σε εκ προθέσεως συμπεριφορές που προκαλούν ακρωτηριασμό ή βλάβη, χωρίς αυτοκτονική πρόθεση (πχ χαρακιές, καψίματα, υπερδοσολογία φαρμάκων, κατάποση αντικειμένων ή επικίνδυνων ουσιών). Τυπικά το πρώτο επεισόδιο αυτοτραυματισμού παρατηρείται στην ηλικία των 12-16 ετών, συνήθως ως απάντηση σε οξεία δυσφορία με μικρό μελλοντικό κίνδυνο για τον νέο. Συχνά, ωστόσο, αποτελούν μία ένδειξη υποκείμενης ψυχικής διαταραχής και συνοδεύονται από αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας.
Η γνώση συμπτωμάτων και σημείων ψυχικών διαταραχών των νέων μπορεί να οδηγήσει στην αναζήτηση βοήθειας από ειδικό ψυχίατρο, στην πρώιμη ανίχνευση και παρέμβαση, μπορεί να περιορίσει το “πέρασμα” σε σοβαρές ψυχικές διαταραχές και να οδηγήσει σε μία δια βίου ευημερία και ψυχική υγεία, με άτομα ικανά να ζουν και να εργάζονται με άνεση στην κοινότητα και να ικανοποιούνται από τα επιτεύγματά τους.
# Ευαγγελία Μπέλλου-Μπαρότση
Ψυχίατρος – Χώρα Νάξου
Μέλος Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας & Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ψυχικής Υγείας
Φωτογραφία: protothema.gr
