Ποια είναι η Νεικώ που βρέθηκε σε ασύλητο τάφο της Επισκοπής Σικίνου; Τι δηλώνει ο Προϊστάμενος της Εφορείας Κυκλάδων κος Αθανασούλης; Ποιο το όνειρο του Δημάρχου Σικίνου κου Μαράκη;
Μπορεί ένα ταφικό εύρημα να αλλάξει τα δεδομένα μίας περιοχής με βάση αυτά που γνωρίζουμε έως σήμερα; Ναι, γιατί όχι… Όταν το συγκεκριμένο εύρημα μπορεί να δώσει πειστικές απαντήσεις, τότε οι ανατροπές είναι στο πρόγραμμα. Και θα έχει ενδιαφέρον να τις διαβάσουμε.
Αναφερόμαστε στην Νεικώ.. Επιφανές πρόσωπο με μεγάλη οικονομική επιφάνεια και επιρροή στην τοπική κοινωνία της Σικίνου (!!!) που έζησε μεταξύ 2ου και 3ου αι. μ.Χ. Και αποτελεί το σημείο αναφοράς στην ανακοίνωση που εξέδωσε χθες Κυριακή 22 Ιουλίου το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού… Και έδινε στο φως της δημοσιότητας έναν ασύλητο τάφο χωρίς ιστορικό προηγούμενο στη περιοχή και ο οποίος εντοπίστηκε από μέλη (αρχαιολόγους) της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων στα πλαίσια των έργων αποκατάστασης της Επισκοπής Σικίνου. Μνημείου με ιδιαίτερη σημαντική ιστορική αξία καθότι μιλάμε για ένα ναόμορφο μαυσωλείο της όψιμης αρχαιότητας, που αργότερα μετατράπηκε σε τρουλλαίο βυζαντινό ναό και αναδεικνύει την διαχρονικότητα και τη συνέχεια των κτισμάτων ανά τους αιώνες…
Εκτός κλίμακας
Η .. ένοικος του ασύλητου τάφου είναι η «Νεικώ» καθότι υπάρχει ταφικό επίγραμμα χαραγμένο πάνω σε πέτρα στον τοίχο του μνημείο και ο πλούσιος κτερισμένος τάφος της δείχνει την ευμάρεια της καταγωγής της… Ο κος Δημήτρης Αθανασούλης – προϊστάμενος της ΕΦΑ Κυκλάδων μιλώντας στον Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ανέφερε ότι «Είναι μία ταφή εκτός κλίμακας, δηλαδή πολύ πλούσια γι’ αυτό το νησί. Είναι εντυπωσιακό ότι την είχαν κρύψει όχι στις κανονικές κρύπτες που βρίσκονταν στο υπόγειο του μνημείου, αλλά στο διπλό τοίχωμα που είχαν φτιάξει σε σημείο του κτιρίου, ανάμεσα σε δυο τοίχους, ακριβώς για να μην την βρουν». Και αυτή η έκφραση «εκτός κλίμακας» μας βάζει σε ερωτήματα σχετικά με την οικονομική κατάσταση της Σικίνου αν και η ιστορική της συνέχεια είναι δεδομένη με βάση τις πηγές. Μάλιστα, ένα από τα πρώτα ονόματά της είναι Οινόη, εξαιτίας της εκτεταμένης αμπελοκαλλιέργειας και της εκλεκτής ποιότητας κρασιού που παρήγε… Οπότε μιλάμε για Ελληνίδα, γόνο εύπορης οικογένειας ή σύζυγο κάποιου πλούσιου της εποχής ή κάτι άλλο που θα αναδειχτεί μέσα από την έρευνα των κτερισμάτων αλλά και των άλλων πληροφοριών που μας δίνονται; Το μόνο που αναφέρει για το συγκεκριμένο θέμα ο κος Αθανασούλης είναι: «Η ανασκαφή του τάφου έχει τελειώσει και το υλικό έχει έρθει στην Αθήνα όπου θα συντηρηθεί, καθώς υπάρχουν οργανικά κατάλοιπα που θέλουν ειδική φροντίδα. Έτσι, όταν θα ολοκληρωθεί η συντήρηση θα έχουμε πολύ περισσότερα στοιχεία», δίνοντας μία μικρή γεύση και για τα υπόλοιπα ευρήματα, εκτός των χρυσών κοσμημάτων (περικάρπια, δακτυλίδια, περιδέραιο), μίας πόρπης με ανάγλυφο καμέο, των αγγείων και των οργανικών σπαραγμάτων της ενδυμασίας της νεκρής, που περισυλλέγησαν από τον τάφο: «Πρόκειται για προσωπικά αντικείμενα, τα οποία συνδέονται με τη νεκρή, όπως μία οστέινη, πιθανόν, γραφίδα και ένα κάτοπτρο (καθρέπτης)».
Κι άλλοι τάφοι
Παράλληλα, ο κος Αθανασούλης αποκάλυψε ότι υπάρχουν και άλλοι τάφοι μικρότερης σημασίας: «Στο κάτω μέρος του μνημείου υπάρχουν δύο μεγάλοι χώροι με κάποιες άλλες, δευτερεύουσες ταφές, που όμως δεν είχαν τη σημασία της συγκεκριμένης, η οποία είναι κατασκευασμένη σε κιβωτιόσχημο τάφο από μεγάλες μαρμάρινες, καλοδουλεμένες πλάκες. Φαίνεται, δηλαδή, ότι εκτός από το μαυσωλείο, ξεχωριστός ήταν και ο τάφος μέσα στον οποίο την έβαλαν». Όσο για τη χρονολογία των άλλων ταφών, αυτό είναι κάτι που δεν μπορεί να εκτιμηθεί εύκολα, καθώς είναι συλημένοι, αλλά, όπως διευκρινίζει, πρόκειται «γενικά για κατασκευές πολύ πιο ταπεινές».
Ενώ στο ζήτημα της μετατροπής του μαυσωλείου σε ναό και στο ρόλο που μπορεί να έχει παίξει η «Νεικώ», ο κος Αθανασούλης θα τονίσει «Δεν το ξέρουμε αυτό. Εμείς γνωρίζουμε για το μαυσωλείο πολύ πρόσφατα. Στην αρχή νομίζαμε ότι εκεί βρισκόταν ναός του Απόλλωνα, όπως έλεγαν οι παλιές δημοσιεύσεις. Τώρα τι έβλεπαν οι Βυζαντινοί και γιατί επέλεξαν αυτό το κτίριο να το κάνουν ναό, είναι και αυτό ένα μυστήριο».
Πάμε για Μουσείο
Και να προσθέσουμε εδώ το όνειρο του Δημάρχου Σικίνου κου Βασίλειου Μαράκη, ο οποίος σε ανάρτησή του στην προσωπική του ιστοσελίδα στα social media τόνισε «Ο Δήμος Σικίνου γνωρίζοντας από την πρώτη στιγμή για το σπουδαίο εύρημα του ασύλητου τάφου στην Επισκοπή Σικίνου, συνέδραμε ώστε η έρευνα να ολοκληρωθεί με ασφάλεια και χωρίς προβλήματα. Τα ευρήματα του τάφου θα συντηρηθούν και θα μελετηθούν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων για να αποτελέσουν το κεντρικό έκθεμα στο μουσείο Σικίνου που σχεδιάζουμε από κοινού με το υπουργείο πολιτισμού. Ο Δήμος Σικίνου αισθάνεται απόλυτα δικαιωμένος γιατί και με την δική του στήριξη και προσπάθεια το έργο της Επισκοπής εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ.. Το σπουδαίο εύρημα και η αναστήλωση του μνημείου θα αναδείξουν το νησί μας σε κορυφαίο προορισμό πολιτιστικού τουρισμού».
Και τέλος, να προσθέσουμε ότι το έργο της αποκατάστασης του μνημείου της Επισκοπής Σικίνου υλοποιείται με πιστώσεις του επιχειρησιακού προγράμματος ΕΣΠΑ της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, προϋπολογισμού 750.000 ευρώ.
