Μία σημαντική οικολογική εγκατάσταση με πρωτοβουλία ιδιωτικών φορέων σε ένα απομονωμένο κυκλαδίτικο νησί (βλ Ηρακλειά) έφερε στην επιφάνεια ένα χρόνιο πρόβλημα: μπορεί μια καινοτομία να βοηθήσει έναν μικρό τόπο να γίνει «έξυπνος» και να ζωντανέψει; Η απάντηση προσεχώς
Ηταν μία μεγάλη ημέρα για την Ηρακλειά. Αρχικά, ήταν Ιούνιος και ο ζεστός ήλιος του πρωινού έφερνε από μόνος του χαμόγελα στους κατοίκους του μικρού κυκλαδίτικου νησιού. Για τους λιγοστούς τουρίστες δεν υπάρχει καν συζήτηση: ξαπλωμένοι κάτω από τα αρμυρίκια της γραφικής μαρίνας χάζευαν τα μικρά καραβάκια και τα γαλαζοπράσινα νερά του Αιγαίου. Κατανάλωναν ισχυρές δόσεις ελληνικού καλοκαιριού στην καλύτερη εκδοχή του. Οι περισσότεροι ντόπιοι έκαναν ένα διάλειμμα από τις δουλειές ή το μπάνιο τους και ανηφόριζαν προς το σχολείο του χωριού.
Του Ιάσονα Καραμήτρου (protagon.gr)
Εκεί ήταν προγραμματισμένο το ραντεβού του μεσημεριού. Στο προαύλιο του μικρού σχολείου βρήκαμε τέσσερα με πέντε παιδιά. Καλοκαιρινό μαύρισμα, κοντά σορτσάκια, ξυλάκι παγωτό στα χέρια και μία μπάλα να πηγαίνει πέρα δώθε. Στην Ηρακλειά τον χειμώνα μένουν 8 παιδιά, τα περισσότερα βρίσκονταν εκείνη τη στιγμή στο προαύλιο του σχολείου. Ανάμεσά τους ο Δημήτρης που θα πάει Β΄ Λυκείου, κάθε Σάββατο πάει να παίξει βιολί στην Νάξο, θέλει να σπουδάσει μάγειρας στην Αθήνα για να επιστρέψει στην Ηρακλειά και η Πόπη που είναι ένα από τα δύο παιδιά του Δημοτικού και ονειρεύεται να γίνει γιατρός. Μην αναρωτιέστε. Και η Πόπη έχει σκοπό να επιστρέψει μια μέρα στο νησί της. Όταν ρωτήσαμε τον Δημήτρη αν γνώριζε τι θα συνέβαινε εκείνη την ημέρα, κοίταξε με μια μικρή ανασφάλεια τους φίλους του. Ενας από αυτούς, πιο πιτσιρικάς και πιο θαρραλέος, του είπε σε έντονο ύφος: «τα φωτοβολταϊκά ρε».
Στην ταράτσα του μικρού Γυμνασίου Ηρακλειάς λοιπόν είχε τοποθετηθεί ένα φωτοβολταϊκό σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας συνολικής ισχύος 5kW. Εγκαταστάθηκε και τέθηκε σε λειτουργία στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ), με περιβαλλοντικό περιεχόμενο, «Η ενέργεια για ζωή… ταξιδεύει» του Ομίλου ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ, που υλοποιείται από την αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία «Aγονη Γραμμή Γόνιμη» και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Μία σκάλα μας οδήγησε στην ταράτσα του σχολείου. Εκεί βρίσκονταν λίγοι κάτοικοι του νησιού, αρκετά από τα πιτσιρίκια που έπαιζαν στο προαύλιο, ελάχιστοι δημοσιογράφοι και εκπρόσωποι των φορέων που υλοποίησαν την σημαντική εγκατάσταση. Επίσης, το διδακτικό προσωπικό του σχολείου, ο αντιδήμαρχος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων (υπεύθυνος για θέματα Παιδείας), Δημήτρης Μανιός και ο πρόεδρος του τοπικού Συμβουλίου Ηρακλειάς, Πέτρος Γαβαλάς.
Εκπαιδευτικό το όφελος
Η διευθύντρια ΕΚΕ του Ομίλου ΕΛΠΕ, Ράνια Σουλάκη, στάθηκε πίσω από το φωτοβολταϊκό σύστημα με φόντο τη θάλασσα των Κυκλάδων και πήρε τον λόγο: «Δύο χρόνια παλεύουμε γι’ αυτό που βλέπετε. Θέλαμε να γίνει εδώ αυτή η εγκατάσταση. Σε αυτό το νησί. Στόχος μας δεν είναι να κάνουμε ευκαιριακά κάποια προγράμματα αλλά να κάνουμε πραγματικά έργα υποδομής που θα μένουν στον τόπο και θα βελτιώνουν τον τρόπο ζωής των ανθρώπων. Οσο μπορούμε θα πολλαπλασιάσουμε τις δράσεις μας σε άλλες απομακρυσμένες περιοχές. Θέλουμε να μπορέσουμε να δώσουμε ζωή στα νησιά ιδιαίτερα τον χειμώνα».
Η Μαρία Γλάνια, μηχανολόγος μηχανικός στα ΕΛΠΕ, μας ενημέρωσε ότι «το όριο των 5 kW είναι το ανώτατο που μπορεί να τοποθετηθεί σε μη διασυνδεδεμένο σύστημα, όπως αυτό της Ηρακλειάς». Οσο για το συνολικό όφελος, «αυτό εκτιμάται στα 700 ευρώ τον χρόνο για τον Δήμο και το Σχολείο». Εδώ είναι ένα κομβικό σημείο. Η Ηρακλειά εντάσσεται στον δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων κάτι που σημαίνει ότι τα χρήματα από την πώληση του ρεύματος πηγαίνουν αυτομάτως στον δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων που με την σειρά του δεσμεύεται να τα επιστρέψει στην Ηρακλειά και το σχολείο. Η κυρία Γλάνια πάντως επισήμανε ότι «το μεγαλύτερο όφελος είναι εκπαιδευτικό αφού τα παιδιά θα έρθουν πιο κοντά στην παραγωγή ενέργειας από εναλλακτικές πηγές ενέργειας και αξιοποίηση των φυσικών πόρων. Επίσης η παραγωγή από φωτοβολταϊκό σύστημα βελτιώνει την ποιότητα του ρεύματος στο δίκτυο» Η εγκατάσταση του φωτοβολταϊκού συστήματος, ανατέθηκε στην εταιρεία Technosy – Αφοί Καλαϊτζή Ο.Ε. με έδρα τη Νάξο. Ο κ. Καλαϊτζής μας ενημέρωσε για τα τεχνικά σημεία της εγκατάστασης. «Κάθε ένα από τα φωτοβολταϊκά πανέλα είναι ισχύος 270 βατ. Τα πανέλα είναι κατασκευασμένα από αλουμίνιο και έχουμε δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην ποιότητα κατασκευής προκειμένου να αντέξουν στις δύσκολες καιρικές συνθήκες του χειμώνα».
Κόντρες, ψυχολογία, μοναξιά
Στη συνέχεια, πήρε τον λόγο και ο αντιδήμαρχος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων Δημήτριος Μανιός που χαιρέτησε το έργο και δεσμεύτηκε ότι τα έσοδα από την πώληση του ρεύματος θα επιστρέφουν στο μικρό νησί για τις ανάγκες του σχολείου. «Αυτά τα νησάκια άλλωστε είναι τα στολίδια μας» υποστήριξε. Δίπλα μας, καθ’ όλη τη διάρκεια των ιδιότυπων εγκαινίων του φωτοβολταϊκού συστήματος, καθόταν ο Πέτρος Γαβαλάς, πρόεδρος του τοπικού συμβουλίου του μικρού νησιού. Εδειχνε ανήσυχος. Κάποια στιγμή, γύρισε και μας είπε: «Το θέμα είναι να έχει κέρδος το σχολείο – μην τα παίρνει όλα ο δήμος Νάξου». Λίγη ώρα αργότερα, ο κ. Γαβαλάς σηκώθηκε να μιλήσει για το έργο. Αφού δήλωσε την ικανοποίησή του, έριξε μία μικρή βόμβα: «Δεν ξέρω αν το ξέρετε αλλά τα παιδιά θέλουν να φύγουν από το νησί». Σχεδόν όλοι τον κοίταξαν με απορία. Ο κ. Γαβαλάς υποστήριξε ότι τα παιδιά θα φύγουν γιατί δεν υπάρχουν πράγματα να κάνουν στην Ηρακλειά. «Θέλουμε γήπεδο, ένα πολιτιστικό κέντρο» είπε συγκεκριμένα. Ο αντιδήμαρχος Νάξου απόρησε ενώ ο καθηγητής του σχολείου εξήγησε ότι οι γονείς σκέφτονται να φύγουν μαζί με τα παιδιά τους βασικά για ψυχολογικούς λόγους και επειδή τον χειμώνα στο νησί υπάρχουν μόλις οκτώ παιδιά. Οι άνθρωποι του μικρού νησιού φαίνεται ότι έχουν τα δικά τους προβλήματα με τον δήμο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων. Η αλήθεια πάντως είναι ότι και ο ίδιος ο κ. Γαβαλάς παραδέχτηκε ότι τουλάχιστον σε ότι αφορά το σχολείο, τα πράγματα είναι καλά, δεν υπάρχουν σημαντικά κενά σε καθηγητές ενώ οι εγκαταστάσεις είναι επαρκείς. Οπότε το πρόβλημα των παιδιών φαίνεται να είναι κυρίως το προφανές: η μοναξιά και η απομόνωση πουν βιώνουν νέοι στην εφηβική και προεφηβική ηλικία που μεγαλώνουν με ελάχιστους συνομήλικούς τους και βασικά περιμένουν να έρθει το καλοκαίρι. Μέσα σε όλα αυτά λοιπόν, εγκαινιάστηκε ένα έργο υποδομής με σημαντικές προεκτάσεις που –προφανώς- δεν είναι ορατές από την πρώτη ημέρα.
Ηρακλειά το έξυπνο νησί
Ο Στέφανος Νόλλας από την «Aγονη Γραμμή Γόνιμη» γνωρίζει καλά το νησί και τους ανθρώπους του. Τον ρωτήσαμε λοιπόν τους λόγους που επέλεξαν την Ηρακλειά για το έργο αυτό και κυρώς αυτό που ζητούν να μάθουν οι πάντες: «τι θα κερδίσει το μικρό νησί από τα φωτοβολταϊκά;» Ο κ. Νόλλας μας απάντησε καθώς ανηφορίζαμε προς το σχολείο και ενώ ο ήλιος φώτιζε τα λευκά κυκλαδίτικα σπίτια. «Αυτό που έχουμε ζητήσει από την αρχή είναι τα χρήματα από την πώληση της ενέργειας που κάνει ο δήμος Νάξου να επιστρέφουν στο σχολείο» μας είπε. Η απάντηση του όμως δεν τελείωσε έτσι. «Η Ηρακλειά έχει χαρακτηριστικά τα οποία εν δυνάμει μπορούν να την κάνουν να αποκτήσει χαρακτηριστικά ‘‘έξυπνου νησιού’’ (smart island). Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να γίνει ένα νησί αυτόνομο ενεργειακά το οποίο δεν αφήνει αποτύπωμα. Να μπορεί δηλαδή να καλύψει τις ανάγκες του από τον αέρα, τον ήλιο, ακόμα και την θάλασσα». Η εγκατάσταση λοιπόν έχει πιο σημαντικές προεκτάσεις. Δεν είναι μόνο τα χρήματα που σαφώς πρέπει να δοθούν στο νησί και στο σχολείο προκειμένου να ικανοποιηθούν οι μικροί μαθητές και να αποκτήσουν κίνητρα για να μείνουν στον τόπο τους. Η πανέμορφη Ηρακλειά ίσως μπορεί να πραγματοποιήσει ένα σημαντικό βήμα για να γίνει ένα σημαντικό παράδειγμα και να διαφημιστεί σε όλη την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη .
Δεν ξέρω πώς θα ακούγονταν όλα αυτά στα παιδιά που τριγυρίζουν στα στενά του νησιού ακόμα και όταν εμείς οι Αθηναίοι και οι τουρίστες αποχαιρετάμε το νησί και η θάλασσα αρχίζει να αφρίζει από τον αέρα του χειμώνα. Το στοίχημα είναι να πειστούν ότι αυτές οι παράξενες μπλε πλάκες που τοποθετήθηκαν στην οροφή του σχολείου τους μπορεί να αποτελούν το πρώτο βήμα για κάτι πραγματικά μεγάλο…
Υγ… Για τη φετινή σχολική χρονιά, το πρόγραμμα «η Ενέργεια για Ζωή Ταξιδεύει» περιλαμβάνει 15 σταθμούς: Σάμη Κεφαλλονιάς, Κέρκυρα, Ζάκυνθος, Ίος, Σαμοθράκη, Λήμνος, Χάλκη, Κύθηρα, Χανιά Κρήτης, Ελαφόνησος, Δονούσα, Ηρακλειά, Μεσσηνία, Άρτα, Πρέβεζα Το πρόγραμμα μέσα σε 4 χρόνια έχει υλοποιηθεί σε 40 νησιά και χωριά, το έχουν παρακολουθήσει συνολικά 4.849 μαθητές όλων των τάξεων, έχουν γίνει 251 εργαστήρια, ενώ στον σχεδιασμό του λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Μέχρι και σήμερα, έχουν, επίσης, χορηγηθεί 25 ποδήλατα σε σχολεία, έχουν καλυφθεί οι ανάγκες σε πετρέλαιο θέρμανσης στα σχολεία 16 ηπειρωτικών περιοχών της χώρας και έχουν πραγματοποιηθεί εκδρομές μαθητών απομακρυσμένων περιοχών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Τέλος, στο πλαίσιο του προγράμματος έχει στηθεί η πρώτη αίθουσα διδασκαλίας εξωτερικού χώρου στην αυλή του 1ου Πεπαρήθειου Δημοτικού σχολείου της Σκοπέλου και στις αρχές του προσεχούς Ιανουαρίου ολοκληρώνεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος στο σχολείο της Ηρακλειάς.
