Η Κόρωνος απόψε (24/06, 19:00) γιορτάζει… Δεν καίει το Μάη αλλά μας καλεί σε ένα ταξίδι στο παρελθόν και στην πραγματική γιορτή του Κλήδονα, όπως τις προηγούμενες δεκαετίες… Διαβάστε το τραγούδι το Κλήδονα
Κυριακή 24 Ιουνίου και το χριστιανικό εορτολόγιο είναι του Αι Γιάννη του Κλήδονα. Σε απλά ελληνικά, τα γενέθλια του Βαπτιστή και προφήτη Ιωάννη του Πρόδρομου… Και με το χρόνο υπήρξε η σύνδεση του Αί Γιάννη με το έθιμο του Κλήδονα… Βέβαια, όπως είναι γνωστό, ο «κλήδονας» υπάρχει από τους αρχαίους Έλληνες . Ήταν είδος μαντικής Υπήρχαν ειδικοί μάντεις για το είδος αυτός οι καλούμενοι κληδονιστές, εξειδικευμένοι στο να εξηγούν τις «κληδόνων μαντείες» αλλά και τους οιωνούς και τα όνειρα.
Και με το πέρασμα του χρόνου έφτασε στη Ρώμη (υπήρχε η θεά Κληδόνα) ενώ λίγο αργότερα τη συναντάμε και στην Παλαιά Διαθήκη, ενώ παρά την αντίδραση από τους Πατέρες της Εκκλησίας το λαϊκό έθιμο διατηρήθηκε στους χριστιανικούς χρόνους .
Ο σημερινός κλήδονας συνδέεται με τον αρχαίο αλλά έχει χάσει τον χαρακτήρα της γενικής μαντικής και έχει περιορισθεί μόνο στους ερωτικούς χρησμούς . Ο Γάλλος περιηγητής Guys το 1775 περιγράφει το έθιμο ως εξής: ‘’Την παραμονή του κλήδονα δύο κοπέλες μαζεύουν από τον κόσμο που πρόκειται να λάβει μέρος στο έθιμο ένα μικρό αντικείμενο , δαχτυλίδι ή οτιδήποτε άλλο μικρό και τα τοποθετούν σε ένα αγγείο . Ακολούθως μεταβαίνουν με θρησκευτική σιωπή σε ένα πηγάδι για να γεμίσουν το αγγείο με νερό , το λεγόμενο ‘’αμίλητο νερό ‘’ . Το αγγείο καλύπτεται με φύλλα δάφνης και μένει στο ύπαιθρο όλη τη νύχτα . Την μέρα της γιορτής και σε ορισμένη ώρα συναθροίζονται οι πάντες . Η μια από τις δύο κοπέλες αποκαλύπτει το αγγείο και η άλλη τραγουδάει το καθιερωμένο δίστιχο :
Ανοίξατε τον κλήδονα να βγει ο χαριτωμένος
Όπου τα κάστρα πολεμά και βγαίνει κερδισμένος .
Ο καθένας και η καθεμία από τους παρευρισκόμενους κατά σειρά και μετά από πρόσκληση της δεύτερης κοπέλας λέει το δίστιχο και συγχρόνως τραβάει ένα αντικείμενο μέσα από το αγγείο και το παραδίδει στον κάτοχο του εφόσον εκείνος το αναγνωρίσει σαν δικό του . Κάθε φορά λέγεται και ένα δίστιχό και με αυτό τον τρόπο γίνονται οι προμαντεύσεις για τα ερωτικά ζευγάρια που βγήκαν από την εξαγωγή των αντικειμένων από το αγγείο . Αυτό γίνεται μέχρι να αδειάσει το αγγείο . Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής λέγονται δίστιχα τόσο ερωτικά όσο και πολλά άλλα , το νερό του αγγείο μετά προσφέρεται προς πόση και λέγεται πως αν τη στιγμή που το πιεί κάποιος αυτό κάνει φυσαλίδες τότε είναι πολύ καλός οιωνός».
Και φτάσαμε στην Ορεινή Νάξο… Όπου έως τον 21ο αιώνα η εν λόγω γιορτή (Αι Γιάννη του Κλήδονα) γιορτάζονταν ανήμερα της 24ης Ιουνίου… Μάλιστα, στη Κόρωνο συμμετείχε το γυναικείο ομοίωμα του Κλήδονα με το όνομα «Μαρία» αλλά χρόνο με το χρόνο το έθιμο περιορίστηκε στην παραμονή και στο κάψιμο των μάηδων. Βέβαια, τώρα γίνεται μία προσπάθεια ανασύνθεσης. Το είδαμε στο Φιλώτι που κάνει διήμερο εορταστικών εκδηλώσεων, το βλέπουμε στην Κωμιακή (την παραμονή), απόψε όμως θα το δούμε και πάλι στην Κόρωνο. Στην πλάτσα και στην παλιά του μορφή… .
Το τραγούδι του Αι Γιάννη
Μας βοήθησε σ’ αυτό τόσο η πρόσκληση από τα χέρια του πρώην προέδρου του χωριού Μανώλη Μανωλά με τις σχετικές φωτογραφίες όσο και ο «Ορεινός Αξώτη» μέσα από τη πολιτιστική διαδρομή που έχει η ιστοσελίδα του… Και εμείς σας παραθέτουμε και το τραγούδι της γιορτής…
“Ανοίξετε τον Κλήδονα στ’ άη Γιαννιού τη χάρη
Κι όποια χει καλό ριζικό να ρθει για να σε πάρει
Ανοίξετε τον κλήδονα να βγει ο χαριτωμένος
Του Μπουλαμάτση ο γάδαρος τα φρούτα φορτωμένος
Ανοίξετε τον κλήδονα να πιάσετε τ’ αγγούρι
Που ‘ναι στη ρίζα μαλλιαρό και κόκκινο στη μούρη
Ανοίξετε τον κλήδονα τον κατακληδωμένο
Να βγάλετε το τυχερό που έχω φυλαμένο
Ανοίξετε τον κλήδονα και στρώσετε λουλούδια
Για να τον συναντήσουμε με γλέντι και τραγούδια
Νταντέλα μπλέκω και δεν αδειάζω
Σαν την πομπλέξω σου κουβεντιάζω
Στ’ αη Γιαννιού τη σκόλη μας σ’ αυτήν εδώ τη μέρα
Ήρθαμε να γλεντήσουμε όλοι μας πέρα πέρα
Η μέρα η σημερινή είναι τα’ Αη Γιαννιού μας
Που θε να πούμε όλοι μας τραγούδια του καιρού μας
Μικρή κοπέλα με την ελιά σου
Πάρε και μένα στην αγκαλιά σου
Η μέρα η σημερινή δεν είναι σαν τις άλλες
Θα χει τραγούδια μοσκαριές θα χει χαρές μεγάλες
Σιγά σιγά με ρέγουλα τραγούδια θε να πούμε
Το γλέντι το σημερινό όλοι μας να χαρούμε
Άρχισε γλώσσα άρχισε τραγούδια ν’ αραδιάσεις
Και την καλή παρέα μας να την διασκεδάσεις
Σήμερα είναι τ’ Αη Γιαννιού σήμερα του Κληδόνου
Κι όλοι να ευχηθούμενε να μαστε και του χρόνου
Αρχίσετε τον κλήδονα με κέφι και μεράκι
Και ο καθένας μας ας πει από να τραγουδάκι
Απόψε είναι η βραδιά που θα γενούμε νέοι
Και θε να τραγουδήσουμε στον κλήδονα το γλέντι
Ελάτε να γενούμενε όλοι μας κοπελούδια
Στον κλήδονα να πούμενε λογής λογής τραγούδια
Ελάτε νιοι ελάτε νιες τραγούδια για να πούμε
Τραγούδια του κληδόνου μας για να φχαριστηθούμε
Ένα τραγούδι θε να πω που θα σειστούν τα όρη
Απόψε θα παντρέψουμε του κλήδονα τη κόρη
Και θα της δώσουμε γαμπρό τον φίλο του κληδόνου
Και θα διασκεδάσουμε απόψε ως του χρόνου
Σήμερα θα γενούμενε γριές και γέροι νέοι
Και θα διασκεδάσουμε στου κλήδονα το γλέντι
Που ναι τα χρόνια και οι καιροί π’ αυθόρμητα γλεντούσαν
Και δεν μας ενδιέφερε ότι κι αν συζητούσαν
Γλεντάτε τηνε τη ζωή γιατί περνά και φεύγει
Και μια μόνο ανάμνηση μες στη ζωή μας μένει
Ξεχάστε τα τα γηρατειά και πείτε είμαστε νέοι
Και τι θα φέρουν οι καιροί μόνο ο Θεός το ξέρει
Του χρόνου τα γυρίσματα και του τροχού η φόρα
Μας έφεραν έως εδώ και τραγουδάμε τώρα
Γλεντάτε νιοι γλεντάτε νιές γιατί η ζωή μας φεύγει
Και μόνο μια ανάμνηση μες στη ζωή μας μένει
Γλεντάτε νιοί γλεντάτε νιές τη νιότη να χαρείτε
Γιατί θε να ρθει ένας καιρός και θα τη νοσταλγείτε
Που ναι τα χρόνια κι οι καιροί που μαστε κοπελούδια
Και που ανθούσαμε όλες μας σαν τσ’ άνοιξης λουλούδια
Τα νιάτα είναι μια φορά τα γηρατειά άλλη μία
Ελάτε να τραγουδήσουμε απόψε στην πλατεία
Έλα να πούμεν όλοι μας τραγούδια του Κληδόνου
Και να φχηθούμε με χαρά να μαστε και του χρόνου
Ελάτε νιοι ελάτε νιες τραγούδια για να πείτε
Και από το αμίλητο νερό όλοι σας για να πιείτε
Να ιδείτε και στον ύπνο σας ποιος θα ναι ο τυχερός σας
Που θα βρεθεί στο μέλλον σας στο πλάι το δικό σας
Ο έρωτας σου μ’ έκανε , ο έρωτάς σου μ’ έχει
Σαν μαραμένο γιασεμί που μυρωδιά δεν έχει
Μια τρέλα είναι ο έρωτας όπου περνά και φεύγει
Και μόνο μια ανάμνηση μες στη ζωή μας μένει
Ο έρωτας εις την αρχή είναι γλυκός και πλάνος
Κι όταν ριζώσει στην καρδιά είναι καημός μεγάλος
Καμιά φορά ο έρωτας πως μας επαλαβώνει
Και την μιλιά μας αφαιρεί και μας γεμίζει πόνοι
Σήμερα είναι τα’ Αη Γιαννιού σήμερα είναι σκόλη
Και κάναμε τον Κλήδονα για να γλεντήσουμ όλοι
Τέλειωσε ο κλήδονας και θε να ευχηθούμε
Του χρόνου πάλι να μαστε να ρθούμε να τα πούμε”
Το τραγούδι και οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο του Μανώλη Δ. Μανωλά
