Εκπέμπει SOS ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων προς τους αρμόδιους φορείς μετά την προχθεσινή πτώση ενός εκ των 72 πυλώνων του Εναέριου Μεταφοράς Σμύριδας έξω από την Μουτσούνα – Τι δηλώνει ο Δήμαρχος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων κος Μαργαρίτης
Ας τα πούμε στα Απεραθίτικα…. «Ένας δαιμονισμένος αέρας εφύσαν εχτές το βράδυ, αλλά και σήμερα 18-01-2018 ‘ς τ’ Απεράθου. Εξεριζώθησαν αρκετά δεdρά κι εσπάσα’ bολλοί μπράτσοι.
Ήκαμεν άνω κάτω τσι κάδοι των απορριμμάτω. Ήπηρε dα κλαδιά απού το πάρκιγκ και τα κατέβασε ‘ς το κρηνί. …. Ήκουσα όμως πως ‘ς τη Μουτσούνα, ήπαθε ζημιές ο Εναέριος (το εναέριο τελεφερίκ μεταφοράς σμύριδος) που με την υπ αριθ. Υ.Α. ΥΠ.ΠΟ/ ΔΙΛΑΠ/Γ/2986/49087/08-11-1989 έχει χαρακτηρισθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Ήμαθα πως εδιάηκεν εκεί ο Δήμαρχος να δει τσι ζημιές…. ”.
Το κείμενο είναι από την προσωπική ιστοσελίδα στα social media του Ιωάννη Φλώρου Μπαρδάνη και αναφέρεται στην εικόνα που παρουσίασε η Απείρανθος την χθεσινή ημέρα.. Και ένας μίνι απολογισμός… Βέβαια γράφει κι άλλα, αλλά αυτά μπορείτε να τα διαβάσετε στην ιστοσελίδα του…
Κρατάω την είδηση που λίγο πολύ όλοι περιμέναμε… Και το κακό είναι ότι κι εάν θέλαμε να κάνουμε κάτι περισσότερο δεν μπορούσαμε. Αναφερόμαστε στον Εναέριο Μεταφοράς Σμύριδας που συμπληρώνει σχεδόν 90 χρόνια ζωής (!!!) και στην δεκαετία του 20 όταν και κατασκευάστηκε ήταν ένα από τα μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα έργα στην Ευρώπη… Από τότε όμως πέρασαν αρκετά χρόνια και η ουσία είναι ότι ουσιαστικά έχει αφεθεί στη τύχη του αν και θεωρείται ως ένα από τα έργα που πρέπει να συντηρούνται καθότι θησαυρός της Ελλάδας… Χθες με τους ανέμους να τρέχουν ακόμη και με 100 χιλιόμετρα είχαμε αυτό που όλοι φοβόντουσαν..
Ένας από τους 72 πυλώνες κατέρρευσε στην περιοχή της Μουτσούνας και λίγο πριν από τη λιμενική εγκατάσταση όπως διαβάζουμε και στην ιστοσελίδα Naxiotypia.gr με την μεταλλική κατασκευή να αποκολλείται από την βάση της… Κίνηση που παρέσυρε και το συρματόσχοινο, το οποίο κατέληξε πάνω σε ένα ελαιόδεντρο… Όπως μάθαμε και μετά από επικοινωνία με τον Δήμαρχο Νάξου και Μικρών Κυκλάδων «μόλις έγινε γνωστό βρεθήκαμε στο σημείο που έπεσε ο πυλώνας. Είναι σε σημείο που δεν δημιουργεί άμεσο πρόβλημα αλλά το θέμα είναι ότι έχει κατέβει επικίνδυνο το συρματόσχοινο. Από τα δέκα μέτρα ύψος πλέον το σκοινί είναι στα δύο με τρία μέτρα ύψος. Το ευχάριστο είναι ότι δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος καθότι ο δρόμος είναι μεν κάθετος στο σημείο προς τον κεντρικό αλλά δεν θεωρείται πολυσύχναστος. Ενημερώσαμε άμεσα το υπουργείο και την αρμόδια υπηρεσία και τηλεφωνικά και μέσω εγγράφων με αποστολή φωτογραφικού υλικού και περιμένουμε. Δεν είναι δυστυχώς χώρος ευθύνης μας. Ανήκει στο υπουργείο. Έχουμε ζητήσει κατ’ επανάληψη να αναλάβουμε κι εμείς το βάρος της συντήρησης και της ανάδειξης αλλά δυστυχώς δεν παίρνουμε απαντήσεις. Και βέβαια φοβόμαστε για το ίδιο το μνημείο που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ιστορία του νησιού»
Επιθεώρηση
Χαρακτηριστικό είναι ότι με την πάροδο των χρόνων και με την έλλειψη συντήρησης, οι πυλώνες, όπως και η εγκατάσταση στο λιμάνι της Μουτσούνας έχουν ήδη υποστεί μεγάλες και επικίνδυνες βλάβες από οξείδωση. Ειδικά στην λιμενική εγκατάσταση, η οποία έχει κριθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1989 ΦΕΚ 869/Β/21-11-1989) και περιλαμβάνεται στον Διαρκή Κατάλογο των Κηρυγμένων Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων της Ελλάδος μαζί με τις εγκαταστάσεις του Εναερίου της Απειράνθου, ο κίνδυνος σοβαρού ατυχήματος είναι ορατός, αφού εξαιτίας της έντονης οξείδωσης ενδέχεται να σπάσουν συρματόσχοινα και να πέσουν γάντζοι ή άλλα τμήματα του μηχανισμού ανύψωσης φορτίων. Η παρέμβαση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και της Εφορείας Νεοτέρων Μνημείων κρίνεται επιβεβλημένη.
Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι τον Σεπτέμβριο του 2014 και μετά από γραπτό αίτημα του Δημάρχου κου Μαργαρίτη (αρ. πρωτ. 13005 της 1ης Αυγούστου) στελέχη του υπουργείου Περιβάλλοντος, καθώς και της Επιθεώρησης Μεταλλείων Νοτίου Ελλάδας, είχαν επισκεφθεί τη Νάξο, προκειμένου να ελέγξουν την εγκατάσταση του Εναέριου. Είχε γίνει επιθεώρηση τόσο στις εγκαταστάσεις, καθώς και στον εξοπλισμό του Εναέριου, αλλά έως εκεί.. Αναμένουμε ακόμη τις προτάσεις για την αποκατάσταση του βιομηχανικού έργου. Ο Δήμαρχος είχε τονίσει στο έγγραφό του ότι η αφαίρεση τμημάτων του εξοπλισμού του Εναερίου και ο κίνδυνος κατάρρευσης πολλών από τα στοιχεία που τον συνθέτουν, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη για την άμεση προστασία του μνημείου. Και είχε ζητήσει για μία ακόμη φορά τη συνεργασία με τα στελέχη του υπουργείου, προκειμένου να γίνει το συντομότερο δυνατό η αποκατάσταση του βιομηχανικού έργου «Εναέριου Νάξου», καθώς και η κατασκευή βιομηχανικού πάρκου και μουσείου σμύριδας στη σμυριδοφόρα περιοχή της βορειο-ανατολικής Νάξου. Αλλά είπαμε όλα αυτά έμειναν στον αέρα…
Ιστορία
Όσο για το έργο; Την περίοδο 1926-1929, ένα σπουδαίο βιομηχανικό έργο, το πρώτο σημαντικό δημόσιο έργο που εκτελέστηκε στη Νάξο, ο εναέριος σιδηρόδρομος, διαφοροποίησε ριζικά το σύστημα μεταφοράς της σμύριδας και διευκόλυνε τη δουλειά των σμυριδεργατών. Είχε μήκος 9 χλμ από τη Στραβολαγκάδα ως τη Μουτσούνα, και αποτελούνταν από 72 σιδερένιους πυλώνες ύψους από 5 έως και 43 μ., 170 βαγόνια, 2 μηχανές και 7 παρατηρητήρια, ενώ για τη λειτουργία του απαιτούσε από 42 έως και 68 άτομα. Το διπλό κινούμενο συρματόσκοινο που είχε μήκος 8720 μ, ένωνε τους πέντε σταθμούς φόρτωσης του σμυριγλιού με το λιμάνι της Μουτσούνας, και στα χρόνια της λειτουργίας του, από το 1929 μέχρι το 1982, μετέφερε περίπου 340.000 τόνους σμύριδας. Μετά το 1982 άνοιξε ο δρόμος και η μεταφορά της σμύριδας γίνεται πλέον με φορτηγά αυτοκίνητα. Στις μέρες μας ο εναέριος έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο βιομηχανικό μνημείο και εξακολουθεί να εντυπωσιάζει με τα κτίρια και τις μηχανές του στη Στραβολαγκάδα, τις εγκαταστάσεις φόρτωσης στη Μουτσούνα και τα σκουριασμένα βαγόνια και συρματόσχοινα να αιωρούνται ακόμα πάνω από τα ορυχεία.
Και όπως είχε γράψει και κάποιος στο διαδίκτυο «Όταν πέσουν οι πυλώνες όλοι θα στεναχωρηθούμε και θα αρχίζουμε να θυμόμαστε . Φυσικά ιδιωτικές ή συλλογικές πρωτοβουλίες δεν μπορούν να κάνουν τίποτα , δε το επιτρέπει ο νόμος . Οι αρμόδιες υπηρεσίες μάλλον δεν γνωρίζουν ούτε καν την ύπαρξη του μνημείου. Και τι απομένει; Η μέρα που ο εναέριος θα είναι ένας σωρός παλιοσίδερα απλωμένος στις παϊδες της Αμμόμαξης» .
