Έρχεται εκ νέου λογαριασμός για τις παράνομες χωματερές με τις Κυκλάδες να πληρώνουν το τίμημα ελέω Μήλου και Τήνου: τέσσερις χωματερές 720.000 ευρώ και η σφαλιάρα πάει στον Δήμο – Ο κατάλογος των χωματερών με το Δήμο Μεσσήνης να πληρώνει 1.6 εκατ. ευρώ ως πρωταθλητής
Προφανώς δεν μαθαίνουμε… Και έρχεται πάλι η ώρα της πληρωμής. Το ευχάριστο είναι εάν το σκεφτούμε σε τοπικό επίπεδο ότι ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων δεν είναι στη σχετική λίστα, αλλά το Νότιο Αιγαίο παραμένει στο στόχαστρο με τους Δήμους Μήλου – Τήνου και Ρόδου… Κάτι που σημαίνει ότι δεν γίνονται όλα σωστά. Όπως ενοχλητικό είναι ότι ανοίγουν και πάλι χωματερές που είχαν επίσημα κλείσει, όμως προφανώς δεν μπορούμε να τους κρατήσουμε κλειστούς για πολύ…
Και έτσι όπως διαβάζουμε σήμερα στην «Καθημερινή» ήρθε ο λογαριασμός και η Κυβέρνηση τον έστειλε αμέσως στους Δήμους και σε δύο Περιφέρειες Κάνοντας την απειλή ετών πράξη, τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Εσωτερικών προχώρησαν στον επιμερισμό των πρώτων 37,1 εκατ. ευρώ, που αντιστοιχούν στα πρόστιμα των τριών πρώτων εξαμήνων, και μόλις αυτά υπογραφούν από τον υπουργό Εσωτερικών θα παρακρατηθούν από την τακτική επιχορήγηση των δήμων. Με τον τρόπο αυτό η πολιτεία ασκεί ευθέως πίεση και στις 41 περιοχές που ακόμα διαθέτουν ενεργές χωματερές, προκειμένου να καταλήξουν σε μια νόμιμη λύση για τη διαχείριση των απορριμμάτων τους.
Η δυνατότητα καταλογισμού στους υπαίτιους (δήμους, περιφέρειες) των προστίμων που πληρώνει η χώρα για τις παράνομες χωματερές, τα λύματα και τα επικίνδυνα απόβλητα έχει θεσμοθετηθεί ήδη από το 2012 (ν. 4042/12). Η διαδικασία εξειδικεύθηκε το 2014 με κοινή απόφαση των Περιβάλλοντος, Εσωτερικών και Οικονομικών (ΦΕΚ 2123Β), αλλά δεν είχε μέχρι σήμερα ενεργοποιηθεί. Ωστόσο, αυτό δείχνει να αλλάζει. Στις αρχές του έτους (συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο), το υπουργείο Περιβάλλοντος (Γενική Γραμματεία Περιβάλλοντος) απέστειλε στις αποκεντρωμένες διοικήσεις όλης της χώρας τη λίστα των προστίμων, ζητώντας τον επιμερισμό τους στους υπαίτιους. Η λίστα εστάλη στο υπουργείο Εσωτερικών (στη Γενική Γραμματεία Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων) τον Σεπτέμβριο και πριν από λίγες ημέρες εγκρίθηκε και εστάλη προς υπογραφή στον υπουργό Εσωτερικών Παναγιώτη Σκουρλέτη. Σύμφωνα με τον νόμο, το «μερίδιο» κάθε δήμου ή περιφέρειας από τα πρόστιμα θα παρακρατηθεί από την τακτική τους χρηματοδότηση.
Η εισήγηση των δύο συναρμόδιων για το θέμα των απορριμμάτων υπουργείων αφορά την κατανομή του κατ’ αποκοπήν προστίμου (10 εκατ. ευρώ) και των τριών πρώτων εξαμήνων της χρηματικής ποινής (η οποία υπολογίζεται με βάση τον αριθμό των παράνομων χωματερών που παρέμεναν στην εξεταζόμενη περίοδο ενεργές ή είχαν κλείσει αλλά δεν είχαν ακόμα αποκατασταθεί). Η χρηματική ποινή ήταν 10,36 εκατ. ευρώ για το πρώτο εξάμηνο (2.12.14-2.6.15, αρχικά 14 εκατ. ευρώ τα οποία μειώθηκαν την τελευταία στιγμή χάρη στις προσπάθειες της Γενικής Γραμματείας Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων), 9,92 εκατ. ευρώ για το δεύτερο εξάμηνο (έως 2.12.15) και 6,88 εκατ. ευρώ για το τρίτο εξάμηνο (έως 2.6.16): συνολικά, μαζί με το κατ’ αποκοπήν πρόστιμο των 10 εκατ. ευρώ ανέρχεται σε 37,1 εκατ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι μέχρι στιγμής οι ελληνικές αρχές έχουν πληρώσει συνολικά 45,44 εκατ. ευρώ σε ευρωπρόστιμα για τις χωματερές (4,52 εκατ. ευρώ το τέταρτο εξάμηνο και 3,76 εκατ. ευρώ το πέμπτο εξάμηνο), ενώ ο υπολογισμός της επόμενης χρηματικής ποινής θα γίνει τον Δεκέμβριο.
Ποιοι πληρώνουν
Ποιοι δήμοι θα πληρώσουν; Ολοι οι δήμοι οι οποίοι λειτουργούσαν τις 290 παράνομες χωματερές για τις οποίες καταδικαστήκαμε από το Ευρωδικαστήριο στις 2 Δεκεμβρίου 2014. Στον επιμερισμό που πραγματοποίησαν τα υπουργεία, το ανωτέρω ποσό που θα καταβάλει ο κάθε ΟΤΑ είναι 320.000 ευρώ ανά παράνομη χωματερή (80.000 ευρώ ως «συμμετοχή» στο κατ’ αποκοπή πρόστιμο και από 80.000 ευρώ για κάθε εξάμηνο που η χωματερή παρέμενε ενεργή). Κάποιοι δήμοι βέβαια είχαν περισσότερες από μία. Για παράδειγμα, όταν καταδικάστηκε η χώρα μας:
• Ο Δήμος Τρίπολης διέθετε οκτώ παράνομες χωματερές, στα δημοτικά διαμερίσματα Κορυθίου, Μαντίνειας, Σκιρίτιδας, Τεγέας, Φαλάνθου (2), Τρίπολης και Λεβιδίου.
• Ο Δήμος Αργους – Μυκηνών διέθετε επτά παράνομες χωματερές· τρεις στις Μυκήνες και από έναν στα δημοτικά διαμερίσματα Κουτσοποδίου, Λέρνας, Αλέας και Αχλαδόκαμπου.
• Ο Δήμος Μεσσήνης διέθετε επτά παράνομες χωματερές (Αιπείας, Ανδρούσης, Αριστομένους, Ιθώμης, Μεσσήνης, Πεταλιδίου, Τρικόρφου).
• Από έξι χωματερές διέθεταν οι Δήμοι Σιντικής Σερρών, Κορινθίων.
• Από πέντε χωματερές οι Δήμοι Λαγκαδά Θεσσαλονίκης, Κέρκυρας, Γορτυνίας Αρκαδίας, Ευρώτα Λακωνίας, Τριφυλλίας Μεσσηνίας.
• Από τέσσερις χωματερές οι Δήμοι Πέλλας, Αριστοτέλη Χαλκιδικής, Ερμιονίδας Αργολίδας, Σπάρτης.
• Από τρεις χωματερές οι Δήμοι Νάουσας Ημαθίας, Αμφίπολης Σερρών, Νέας Ζίχνης Σερρών, Βόλβης Θεσσαλονίκης, Νότιας Κυνουρίας Αρκαδίας, Επιδαύρου Αργολίδας, Πύλου – Νέστορος Μεσσηνίας, Χαλκιδέων, Ικαρίας, Τήνου.
Eξαιρέσεις
Να σημειωθεί ότι στις περιφέρειες Πελοποννήσου και Αττικής, οι δήμοι θα πληρώσουν το 40% του προστίμου και το υπόλοιπο 60% η Περιφέρεια (στην Αττική ΕΣΔΝΑ), καθώς σε αυτές είχε μεταβιβαστεί η ευθύνη για το κλείσιμο και την αποκατάσταση των χωματερών. Επομένως, το «βάρος» ειδικά για τους πολυπαραβάτες δήμους της Πελοποννήσου θα είναι πιο ελαφρύ. Το πρόστιμο είναι επίσης μισό αν η χωματερή είχε κλείσει αλλά δεν είχε αποκατασταθεί και μηδενίζεται όταν κλείσει η υπόθεση.
Το ερώτημα βέβαια είναι αν τελικά θα υπογράψει την απόφαση καταλογισμού ο υπουργός Εσωτερικών, ή θα επιλέξει… να την αφήσει για τον διάδοχό του, όπως οι πέντε προκάτοχοί του από το 2012.
Ξαναχρησιμοποιούν κλειστούς ΧΑΔΑ
Στις 41 ανέρχονται σήμερα οι παράνομες χωματερές. Το αξιοσημείωτο είναι ότι οι 21 από αυτές είναι χωματερές που έκλεισαν και έχουν αποκατασταθεί, αλλά… επαναχρησιμοποιούνται· οι 17 εξ αυτών στην Πελοπόννησο. Πολλές ακόμα «ξεφυτρώνουν» ανά διαστήματα σε διάφορα σημεία της χώρας, όχι πλέον όπως στο παρελθόν, αλλά ως περιστασιακός χώρος απόθεσης: κοινώς, όπου βολεύει.
Σύμφωνα με τον επίσημο κατάλογο του υπουργείου Περιβάλλοντος, σήμερα σε λειτουργία παραμένουν 20 χωματερές: οι οκτώ στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, οι πέντε στην Πελοπόννησο, οι τρεις στη (νησιωτική) Αττική, οι δύο στο Βόρειο Αιγαίο και από μία στη Στερεά Ελλάδα και στην Ανατολική Μακεδονία – Θράκη.
Σε αυτές πρέπει να προστεθούν οι 21 που έκλεισαν και αποκαταστάθηκαν, αλλά, ελλείψει νόμιμων χώρων διάθεσης, οι δήμοι αποφάσισαν να τις ξαναχρησιμοποιήσουν: οι 17 βρίσκονται στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, οι δύο στη Στερεά Ελλάδα και από μία στις Περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου και Δυτικής Ελλάδας. Τέλος, ο κατάλογος περιλαμβάνει και 33 χωματερές που έκλεισαν, αλλά δεν έχουν ακόμα αποκατασταθεί: οι εννέα στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, οι επτά στην Αττική, οι πέντε στην Πελοπόννησο, οι τέσσερις στην Κεντρική Μακεδονία, οι τρεις στη Στερεά Ελλάδα, από δύο στα νησιά του Βορείου Αιγαίου και στη Δυτική Ελλάδα και μία στα νησιά του Ιονίου.
Αυτές είναι οι «επίσημες» χωματερές, δηλαδή όσες βασίζονται στον κατάλογο της ευρω-καταδίκης του 2014. Εκτοτε και δεδομένης της πίεσης που έχει ασκηθεί για το κλείσιμο των παλαιών χωματερών, ορισμένοι δήμοι προχωρούν στη δημιουργία νέων, επιλέγοντας μια διαφορετική οδό: εγκαταλείπουν τα σκουπίδια σε διαφορετικά σημεία κάθε φορά, μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα. Ανάλογες καταγγελίες φθάνουν συνεχώς στα υπουργεία, στους επιθεωρητές Περιβάλλοντος, σε περιφέρειες με μεγάλο πρόβλημα και σε μη κυβερνητικές οργανώσεις. Να σημειωθεί ότι την περίοδο αυτή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μελετά καταγγελία για τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Τρίπολη, με την υπόθεση να βρίσκεται ένα βήμα πριν από την έναρξη της διαδικασίας που οδηγεί στο Ευρωδικαστήριο.
