Η καθηγήτρια Γεωλογίας Νίκη Ευελπίδου μιλάει για τα περιβαλλοντολογικά ζητήματα που παρουσιάζονται στη Νάξο αναφέρεται στα tafoni, τις αναβαθμίδες (πεζούλες) και προτείνει λύση για τα λατομεία του νησιού
Επιστροφή στα “πάτρια» εδάφη της Νάξου κάνει η κυρία Νίκη Ευελπίδου, καθηγήτρια του τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), για νέες έρευνες. Η παραμονή της στο νησί θα διαρκέσει 10 ημέρες από τις 20-31 του Μάρτη. Μαζί με την κ. Ευελπίδου βρίσκονται μεταπτυχιακοί φοιτητές και υποψήφιοι διδάκτορες από τα Πανεπιστήμιο της Αθήνας, της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Πορτογαλίας και του Ιράν, καθώς και αρκετοί καθηγητές διαφόρων ειδικοτήτων, όπως πολιτικοί μηχανικοί, μηχανικοί περιβάλλοντος και αρχιτέκτονες.
Της Μαρίας Φακουρέλη
Φωτογραφίες: Μανόλης Λυκουρόπουλος
Θέμα της συγκεκριμένης επίσκεψης στο νησί της Νάξου είναι ο εντοπισμός και η αποκατάσταση των περιβαλλοντολογικών προβλημάτων του νησιού. Τα μέρη τα οποία επισκέφθηκε η ομάδα της κ. Ευελπίδου ήταν τα σμυριδωρυχεία, το λατομείο μαρμάρου στον Κινίδαρο, την περιοχή του Αγίου Γεωργίου και Μικρής Βίγλας, την περιοχή της Χαβάης, τις αλυκές του Αγίου Προκοπίου και το φράγμα της Φανερωμένης. Στόχος της είναι η μελέτη της διάβρωσης του εδάφους και η ανεύρεση τρόπων αντιμετώπισής της.
Για την κ. Ευελπίδου η περιοχές του Αγίου Γεωργίου και της Μικρής Βίγλας είναι εξαιρετικά σημαντικές για μελέτη από τους γεωλόγους γιατί διατηρούν πληροφορίες χιλιάδων χρόνων για τις επικρατούσες γεωγραφικές και περιβαλλοντικές συνθήκες του παρελθόντος.
Η κ. Ευελπίδου μας μίλησε για τα tafoni (μικρές σπηλιές πάνω στα βράχια) και για την παράκτια διάβρωση, η οποία είναι ένα φυσικό αποτέλεσμα που προκύπτει λόγω της επιρροής της ξηράς από την θάλασσα. Σε παραθαλάσσιες περιοχές σε όλο τον κόσμο η παράκτια διάβρωση είναι ένα σημαντικό ζήτημα προς μελέτη. Όσο αυξάνεται η στάθμη της θάλασσας, τόσο θα αυξάνεται και η διάβρωση του εδάφους. Ευθύνη για την αύξηση της στάθμης της θάλασσας έχουν οι κλιματολογικοί παράγοντες (φαινόμενο θερμοκηπίου, τρύπα το όζοντος, κ.α.), αλλά και οι ανθρώπινες παρεμβάσεις. Γι’ αυτό το λόγο οι παρεμβάσεις αυτές, τόνισε, θα πρέπει να γίνονται με μέτρο.
Ένα μεγάλο μέρος της διάβρωσης στην Νάξο, αλλά και σε όλη την Ελλάδα, οφείλεται στην βροχή. Παλιότερα οι άνθρωποι που ασχολούνταν με την καλλιέργεια, έφτιαχναν αναβαθμίδες, γνωστές ως πεζούλες εδώ στη Νάξο, οι οποίες σταματούσαν τα νερά της βροχής. Τώρα, που πλέον δεν φτιάχνονται οι αναβαθμίδες, τα νερά της βροχής δεν έχουν κάποιο εμπόδιο και έτσι πηγαίνουν απ’ ευθείας στην θάλασσα. Επίσης, λόγω της απότομης βροχής, το έδαφος δεν προλαβαίνει να ποτίσει και το νερό που φεύγει στην θάλασσα συμπαρασύρει μαζί του και χώμα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η παράκτια περιοχή στο δρόμο του αεροδρομίου, στην οποία η στάθμη της θάλασσας έχει αυξηθεί και συνεχίζει συνεχώς να αυξάνεται. Η αύξηση αυτή είναι σταδιακή, αλλά όπως τόνισε η κ. Ευελπίδου κάθε αλλαγή είναι σημαντική. Η περιοχή, 6000 χρόνια πριν, ήταν λιμνοθάλασσα, ενώ σήμερα είναι υγρότοπος.
Πολύ χρήσιμα η κ. Ευελπίδου θεώρησε την δημιουργία φραγμάτων για την συγκράτηση του νερού της βροχής. Όμως, και αυτά θα πρέπει να γίνονται με μέτρο, γιατί το ίζημα που θα υπάρχει στο νερό του φράγματος θα προκαλέσει διάβρωση στην παραλία. Γενικά, η ανθρώπινη παρέμβαση πρέπει να γίνεται με μέτρο και προς όφελος του περιβάλλοντος. Κάθε ενέργεια πρέπει να γίνεται μετά από έρευνα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποκατάστασης, που προτάθηκε από την ομάδα της, είναι για τα λατομεία μαρμάρου. Τα κομμάτια μαρμάρου, που αφαιρούνται από τα λατομεία αφήνουν τρύπες, οι οποίες πρέπει με κάποιον τρόπο να αποκατασταθούν. Μια λύση, που εφαρμόζεται ήδη στην Ισπανία, είναι η χρήση του χώματος που παράγει ο βιολογικός καθαρισμός. Το χώμα – ίζημα από τον Βιολογικό κάποια στιγμή πρέπει να φύγει, οπότε θα μπορούσε να μεταφερθεί στα λατομεία και να γίνει δεντροφύτευση.
Τέλος, μας τόνισε, ότι ο κόσμος θα πρέπει να ενημερώνεται για τα περιβαλλοντικά προβλήματα και να προστατεύει το περιβάλλον από φθορές. Η αρχή πρέπει να γίνει από την εκπαίδευση. Μέσα από το μάθημα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης τα παιδιά μπορούν να ενημερωθούν για το περιβάλλον, τα προβλήματά του και τους τρόπους προστασίας του. Ήδη ο Δήμος έχει στείλει βίντεο με διαλέξεις της κ. Ευελπίδου και αφίσες στα σχολεία.
Να επαναλάβουμε ότι η κ. Ευελπίδου είναι πολύ συχνά στο νησί μας. Οι καθηγητές μπορούν να έρθουν, εάν το επιθυμούν σε συνεννόηση μαζί της για να ενημερώσει τα παιδιά για τα περιβαλλοντικά προβλήματα του νησιού μας και να πάνε μαζί της σε κάποιες από τις επιτόπιες διαλέξεις, ώστε να δουν από κοντά και να γνωρίσουν το περιβάλλον.
